Sunday, October 3, 2010
Thursday, April 22, 2010
Sunday, February 14, 2010
Hoy, Kasingkasing
ni Raul M. Figues
Looc, Oslob, Cebu
Hoy, kasing- kasing!
Palayo sa akong lawas!
Pagpuyo’ng mag- inusara
Ayaw kog tugawa.
Ikaw ang hinungdan
Sa mga pag- antos ko sa sabakan
Sa akong kapikas.
Taliwa sa iyang pagluib og kamangtas
Gitudloan mo akong magpakamartir
Ug di moatras.
Hala layas na! Layas!
Kanako wa ka manginlabot
Sa pagbati ika’y nagpasimbuot
Hala padayon sa pinitik
Mong ikaw ray nakasabot!
Looc, Oslob, Cebu
Hoy, kasing- kasing!
Palayo sa akong lawas!
Pagpuyo’ng mag- inusara
Ayaw kog tugawa.
Ikaw ang hinungdan
Sa mga pag- antos ko sa sabakan
Sa akong kapikas.
Taliwa sa iyang pagluib og kamangtas
Gitudloan mo akong magpakamartir
Ug di moatras.
Hala layas na! Layas!
Kanako wa ka manginlabot
Sa pagbati ika’y nagpasimbuot
Hala padayon sa pinitik
Mong ikaw ray nakasabot!
Tuesday, January 19, 2010
Ang tinagoan ni Nene
Mylene Jesusa
Naluoy na si Nene sa iyang hinigugma, si Rudy. Usa ka tuig kapin na ang ilang relasyon. Dugay na kining naghangyo kaniya nga magpakasal na sila. Apan kanunay niyang gibalibaran. Ania sila karon sa sulod sa restawran sa uptown. Naniudto.
"Husto na ta sa edad, Ne. Nakahuman na ta pag-eskuyla. Usa ka na ka doktora ug engineer na sab ko. Unsa pa may imong kabalak-an sa atong future uban sa atong mga anak?" Wa na masayod si Rudy kun unsaon sa pagkumbensir ang iyang hinigugma.
"May gipangita pa ko, Rud. Kun makita ko na siya, may itug-an ko nimo. Ikaw na ang modesisyon kun pakaslan pa ba gihapon mo ako."
Usa ka hapon, nagdali si Nene sa pag-adto sa emergency room sa ospital nga iyang gialagaran. Siya ang doktor nga duty niadtong tungora.
Usa ka bata ang biktima sa car accident. Sa tan-aw ni Nene, nag-edad kini’g otso. Nabulit sa dugo ang nawong sa bata. Gidali kini sa pagtabang ni Nene. Gipaningot siya sa pagluwas sa kinabuhi sa bata. Human sa taas nga mga gutlo sa iyang pag-asikaso, naluwas niya kini.
Nakaginhawa og luag si Nene. Maayo gani kay di kaayo dako ang depekto sa ulo niini, nga sa iyang nasayran, nabanggaan kini’g sakyanan sa karsada.
Pagka ugma, gisusi ni Nene ang bata sa ward nga nahimutangan niini. Nakugang siya pagkakita sa hamtong nga babaye nga nagbantay sa bata.
Nakalitan sab ang maong babaye pagkamatikod kang Nene. Nagtinutokay sila. Mikalit pagkuba ang dughan sa doktora.
"N-Nang Celing? Ikaw ba?"
"N-Nene?" Mikurog ang mga ngabil sa hamtong nga babaye.
"Oo, Nang. Ako." Nagkurog sab ang tingog ni Nene nga mitan-aw sa bata nga iyang giatiman sa emergency room. Natulog ang bata. May bendahe ang ulo. May dextrose ug oxygen.
"Siya, Day Nene, ang imong...
Nakahilak si Nene human siya suginli ni Nang Celing kun kinsa ang batang pasyente.
"Human ko makapasar sa board examination ug nia sa Cebu makasulod og trabaho, gipangita tika sa inyong gipuy-an, Nang. Pero wa na kamo didto. Nasunog ang eskuwater nga inyong gipuy-an. Ug karon..."
"Pagbuot kining tanan sa Diyos, Day Nene, aron makita mo siya." Didto motan-aw si Nang Celing sa batang pasyente.
Nahunong ang ilang panagsulti dihang misulod si Rudy sa ward.
"Nangita ko nimo, Ne. Gisultihan ko sa nars sa information nga nia ka dinhi."
"Panahon na nga masayod ka sa akong tinagoan, Rud. Dako ang paglaom sa akong mga ginikanan sa Davao nga mahimo kong doktor. Dinhi gyod ko sa Cebu nila patunghaa. Pero nadisgrasya ko sa usa ka lalaki nga di makamaong motuman sa saad. Gilayasan ko pagkasayod niya nga mabdos ko. Sa akong kahadlok sa akong mga ginikanan, human ko ikapanganak ang bata, gibilin ko siya kang Nang Celing, ang tiglaba sa akong mga biste." Mihunong si Nene. Nakahilak siya. "Nalipay ang akong mga ginikanan sa akong pagpauli sa Davao nga nakahuman na ko sa akong pag-eskuyla. Gisultihan ko sila sa tanan. Ila kong gipasaylo. Siya ang akong anak, Rud." Gitudlo ni Nene ang bata nga naghigda sa kama.
"Andam gihapon kong magpakasal nimo, Ne. Wa ko’y labot sa imong kagahapon."
"S-Salamat, Rud. Oo, magpakasal na ta."
"Hugot nga migakos si Nene kang Rudy tungod sa iyang kalipay. (Kataposan)
Naluoy na si Nene sa iyang hinigugma, si Rudy. Usa ka tuig kapin na ang ilang relasyon. Dugay na kining naghangyo kaniya nga magpakasal na sila. Apan kanunay niyang gibalibaran. Ania sila karon sa sulod sa restawran sa uptown. Naniudto.
"Husto na ta sa edad, Ne. Nakahuman na ta pag-eskuyla. Usa ka na ka doktora ug engineer na sab ko. Unsa pa may imong kabalak-an sa atong future uban sa atong mga anak?" Wa na masayod si Rudy kun unsaon sa pagkumbensir ang iyang hinigugma.
"May gipangita pa ko, Rud. Kun makita ko na siya, may itug-an ko nimo. Ikaw na ang modesisyon kun pakaslan pa ba gihapon mo ako."
Usa ka hapon, nagdali si Nene sa pag-adto sa emergency room sa ospital nga iyang gialagaran. Siya ang doktor nga duty niadtong tungora.
Usa ka bata ang biktima sa car accident. Sa tan-aw ni Nene, nag-edad kini’g otso. Nabulit sa dugo ang nawong sa bata. Gidali kini sa pagtabang ni Nene. Gipaningot siya sa pagluwas sa kinabuhi sa bata. Human sa taas nga mga gutlo sa iyang pag-asikaso, naluwas niya kini.
Nakaginhawa og luag si Nene. Maayo gani kay di kaayo dako ang depekto sa ulo niini, nga sa iyang nasayran, nabanggaan kini’g sakyanan sa karsada.
Pagka ugma, gisusi ni Nene ang bata sa ward nga nahimutangan niini. Nakugang siya pagkakita sa hamtong nga babaye nga nagbantay sa bata.
Nakalitan sab ang maong babaye pagkamatikod kang Nene. Nagtinutokay sila. Mikalit pagkuba ang dughan sa doktora.
"N-Nang Celing? Ikaw ba?"
"N-Nene?" Mikurog ang mga ngabil sa hamtong nga babaye.
"Oo, Nang. Ako." Nagkurog sab ang tingog ni Nene nga mitan-aw sa bata nga iyang giatiman sa emergency room. Natulog ang bata. May bendahe ang ulo. May dextrose ug oxygen.
"Siya, Day Nene, ang imong...
Nakahilak si Nene human siya suginli ni Nang Celing kun kinsa ang batang pasyente.
"Human ko makapasar sa board examination ug nia sa Cebu makasulod og trabaho, gipangita tika sa inyong gipuy-an, Nang. Pero wa na kamo didto. Nasunog ang eskuwater nga inyong gipuy-an. Ug karon..."
"Pagbuot kining tanan sa Diyos, Day Nene, aron makita mo siya." Didto motan-aw si Nang Celing sa batang pasyente.
Nahunong ang ilang panagsulti dihang misulod si Rudy sa ward.
"Nangita ko nimo, Ne. Gisultihan ko sa nars sa information nga nia ka dinhi."
"Panahon na nga masayod ka sa akong tinagoan, Rud. Dako ang paglaom sa akong mga ginikanan sa Davao nga mahimo kong doktor. Dinhi gyod ko sa Cebu nila patunghaa. Pero nadisgrasya ko sa usa ka lalaki nga di makamaong motuman sa saad. Gilayasan ko pagkasayod niya nga mabdos ko. Sa akong kahadlok sa akong mga ginikanan, human ko ikapanganak ang bata, gibilin ko siya kang Nang Celing, ang tiglaba sa akong mga biste." Mihunong si Nene. Nakahilak siya. "Nalipay ang akong mga ginikanan sa akong pagpauli sa Davao nga nakahuman na ko sa akong pag-eskuyla. Gisultihan ko sila sa tanan. Ila kong gipasaylo. Siya ang akong anak, Rud." Gitudlo ni Nene ang bata nga naghigda sa kama.
"Andam gihapon kong magpakasal nimo, Ne. Wa ko’y labot sa imong kagahapon."
"S-Salamat, Rud. Oo, magpakasal na ta."
"Hugot nga migakos si Nene kang Rudy tungod sa iyang kalipay. (Kataposan)
Kabos nanaugdaog og adunahan
Alcea Maningo
Cangyan, Carmen, Cebu
ULAHING miabot sa bupete ni Atty. Julian Buot dinhi sa Upper Canduman, Mandaue City. Alas diyes na sa buntag, apan alas nuybe ang sabot. Nidalikyat pa man god siyag panghatod sa iyang mga suking pasahero sa traysikol. Ang pamilya ni Baldo usa sa trayenta ka panimalay nga papahawaon na sa dakong luna sa baryo Lacando nga gamiton na sa Cristobal Corporation, usa ka land developer.
Nagyagaw na ang opisina kay nagsugod nag binayloay sa mga hunahuna ang duha ka grupo. Ang tigpamaba sa grupo sa mga eskuwater mao si Ralph. Sa grupo sa tag-iya sa yuta, si Atty. Buot.
Apan di malikayang mosagbat gyud ang mga eskuwater nga dunay gustong isulti. Maong magyagaw sila. Ang abogado ang nagdala sa kahusay. Hinuon may nagbarog nga duha ka sekyu duol sa pultahan nga iyang gihangyo sa tag-iya sa Tanco Bldg. diin nalakip ang iyang bupete.
“Kay naa na may kaso nga ‘ejectment’ sa husgado batok ninyo, aron di malangan ang kaso gusto sa tag-iya nga kliyente nako ug aron di mo magmagahi sa pagbalhin, may tanyag siya ninyo,” malumo ang mga pulong sa abogado. Tisar siyang naglingkod.
Nanurok ang pipila ka mga lusok singot sa iyang agtang.
“Unsa man nang tanyaga, atorni?” ni Ralph.
“Tulo ni ka tanyag. Ug ihatag ni tanan kon mosugot mo. Una, hatagan mog singkuwenta metros kuwadrados nga luna nga mainyo na gyud… sa silingang baryo sa Agwasarka.
Ikaduha, tagaan mog pinansiyal nga hinabang, bayente mil pesos. Ikatulo, ikarga ang materyales sa inyong balay ngadto sa inyong balhinan,” saysay ni Atty. Buot.
“Kagamay ba niana, atorni. Puwedeg usa ka gatos metros kuwadrados?” gikan sa usa ka babaye.
“Pwedeg singkuwenta mil pesos ang pinansyal nga hinabang?” matod sa usa ka lalake.
Gibadlong sila ni Baldo nga pahilumon. Nagpakahilom lang si Baldo kaganina. Nagpaminaw ug nagpaniid.
“Daugdaog man nang inyo sa mga kabos, atorni!” ni Ralph nga nangyamiid ug namid-ok.
Nanglipaghong ang abogado. Nagpugong sa iyang kaugalingon. Apan hapit gyud siya mosinta.
“Unsay daugdaog? Kamo maoy nanaugdaog sa tag-iya sa butang. Bi, kabos man kaha mo, nganong nanghilabot man mo sa butang sa dato.
Inyong gigamit. Wa mo mananghid. Subra na sa napulo ka tuig nga kamoy nagagamit sa butang nga way bayad-bayad sa pagpahimulos niini. Karon nga gusto na sa tag-iya nga gamiton iyang butang, di ninyo iuli. Kay lagi dugay na mong naggamit! Unsa mang balaura gitamdan ninny? Nga ang butang nga di bawion sa tag-iya, mainyo na?
Kamoy nanaugdaog sa dato. Kay imbes nga kastiguhon mo sa inyong pagpanghilabot, gipremyohan hinuon mo. Mao nay angay ninyong hinuktokan! Tagaan mog yuta. Tagaan mog kuwarta.
Hinabangan mo. Unya di pa gyud mo makontento? Imbes nga kamo pa untay pabayron sa inyong pagpamhimulos!” daw nagsermon ang abogado. Nangahilom sila.
Mipadayon pagsulti ang abogado, “Sumala sa tag-iya, hatagan mog trayenta ka adlaw gikan karon sa paghunahuna kon modawat ba mo sa tanyag. Iniglabay sa maong panahon unya wala moy timik, pagailhon nga dili mo modawat. Ug ipadayon namo ang kaso. Kon malutsan na gani mog ‘order of demolition,’ pasensiyahay na lang ta.
Kay ang tanyag bakwion na man human sa trayenta ka adlaw.”
Nanglad-ok sa iyang laway si Baldo. Hasta si Ralph.
“Kini dili sa pagpasipala kaninyo. Sultihan ta mo sa tinuod, nga wa gyud moy dag-anan sa kaso, kay ang titulado nga tag-iya sa yuta, dapigan gyud sa balaod nga siya maoy may dakong katungod sa paghupot sa yuta. Kamo nahulog lang nga nangawat sa butang,” dugang ni Atty. Buot. “Adjourn na atong panagtigom. Magsugod kog ihap sa adlaw ugma.”
Nanindog ang mga bisita. Naghagawhaway. Nagtagsa-tagsag panggawas.
Nakahukom si Baldo nga mobalik dayon inigka Lunes. Iyang pahibaw-on ang abogado nga dawaton niya ang tanyag. Bahalag ingnon siyang traydor sa iyang mga kaubang eskuwater. Nahinumdoman niya sa iyang pag-eskuyla (bisag wa siya kahuman og hayiskol), nga “Beggars should not be choosy!”
“Ang tanyag… premyo god na sa akong pagka eskuwater!” tuaw ni Baldo sa hilom. (KATAPUSAN)
Cangyan, Carmen, Cebu
ULAHING miabot sa bupete ni Atty. Julian Buot dinhi sa Upper Canduman, Mandaue City. Alas diyes na sa buntag, apan alas nuybe ang sabot. Nidalikyat pa man god siyag panghatod sa iyang mga suking pasahero sa traysikol. Ang pamilya ni Baldo usa sa trayenta ka panimalay nga papahawaon na sa dakong luna sa baryo Lacando nga gamiton na sa Cristobal Corporation, usa ka land developer.
Nagyagaw na ang opisina kay nagsugod nag binayloay sa mga hunahuna ang duha ka grupo. Ang tigpamaba sa grupo sa mga eskuwater mao si Ralph. Sa grupo sa tag-iya sa yuta, si Atty. Buot.
Apan di malikayang mosagbat gyud ang mga eskuwater nga dunay gustong isulti. Maong magyagaw sila. Ang abogado ang nagdala sa kahusay. Hinuon may nagbarog nga duha ka sekyu duol sa pultahan nga iyang gihangyo sa tag-iya sa Tanco Bldg. diin nalakip ang iyang bupete.
“Kay naa na may kaso nga ‘ejectment’ sa husgado batok ninyo, aron di malangan ang kaso gusto sa tag-iya nga kliyente nako ug aron di mo magmagahi sa pagbalhin, may tanyag siya ninyo,” malumo ang mga pulong sa abogado. Tisar siyang naglingkod.
Nanurok ang pipila ka mga lusok singot sa iyang agtang.
“Unsa man nang tanyaga, atorni?” ni Ralph.
“Tulo ni ka tanyag. Ug ihatag ni tanan kon mosugot mo. Una, hatagan mog singkuwenta metros kuwadrados nga luna nga mainyo na gyud… sa silingang baryo sa Agwasarka.
Ikaduha, tagaan mog pinansiyal nga hinabang, bayente mil pesos. Ikatulo, ikarga ang materyales sa inyong balay ngadto sa inyong balhinan,” saysay ni Atty. Buot.
“Kagamay ba niana, atorni. Puwedeg usa ka gatos metros kuwadrados?” gikan sa usa ka babaye.
“Pwedeg singkuwenta mil pesos ang pinansyal nga hinabang?” matod sa usa ka lalake.
Gibadlong sila ni Baldo nga pahilumon. Nagpakahilom lang si Baldo kaganina. Nagpaminaw ug nagpaniid.
“Daugdaog man nang inyo sa mga kabos, atorni!” ni Ralph nga nangyamiid ug namid-ok.
Nanglipaghong ang abogado. Nagpugong sa iyang kaugalingon. Apan hapit gyud siya mosinta.
“Unsay daugdaog? Kamo maoy nanaugdaog sa tag-iya sa butang. Bi, kabos man kaha mo, nganong nanghilabot man mo sa butang sa dato.
Inyong gigamit. Wa mo mananghid. Subra na sa napulo ka tuig nga kamoy nagagamit sa butang nga way bayad-bayad sa pagpahimulos niini. Karon nga gusto na sa tag-iya nga gamiton iyang butang, di ninyo iuli. Kay lagi dugay na mong naggamit! Unsa mang balaura gitamdan ninny? Nga ang butang nga di bawion sa tag-iya, mainyo na?
Kamoy nanaugdaog sa dato. Kay imbes nga kastiguhon mo sa inyong pagpanghilabot, gipremyohan hinuon mo. Mao nay angay ninyong hinuktokan! Tagaan mog yuta. Tagaan mog kuwarta.
Hinabangan mo. Unya di pa gyud mo makontento? Imbes nga kamo pa untay pabayron sa inyong pagpamhimulos!” daw nagsermon ang abogado. Nangahilom sila.
Mipadayon pagsulti ang abogado, “Sumala sa tag-iya, hatagan mog trayenta ka adlaw gikan karon sa paghunahuna kon modawat ba mo sa tanyag. Iniglabay sa maong panahon unya wala moy timik, pagailhon nga dili mo modawat. Ug ipadayon namo ang kaso. Kon malutsan na gani mog ‘order of demolition,’ pasensiyahay na lang ta.
Kay ang tanyag bakwion na man human sa trayenta ka adlaw.”
Nanglad-ok sa iyang laway si Baldo. Hasta si Ralph.
“Kini dili sa pagpasipala kaninyo. Sultihan ta mo sa tinuod, nga wa gyud moy dag-anan sa kaso, kay ang titulado nga tag-iya sa yuta, dapigan gyud sa balaod nga siya maoy may dakong katungod sa paghupot sa yuta. Kamo nahulog lang nga nangawat sa butang,” dugang ni Atty. Buot. “Adjourn na atong panagtigom. Magsugod kog ihap sa adlaw ugma.”
Nanindog ang mga bisita. Naghagawhaway. Nagtagsa-tagsag panggawas.
Nakahukom si Baldo nga mobalik dayon inigka Lunes. Iyang pahibaw-on ang abogado nga dawaton niya ang tanyag. Bahalag ingnon siyang traydor sa iyang mga kaubang eskuwater. Nahinumdoman niya sa iyang pag-eskuyla (bisag wa siya kahuman og hayiskol), nga “Beggars should not be choosy!”
“Ang tanyag… premyo god na sa akong pagka eskuwater!” tuaw ni Baldo sa hilom. (KATAPUSAN)
Ambus
Henry Y. Mañus
179 Basak-Iba, Lapu-Lapu City
KUSOG na kaayo ang pitik sa akong kasingkasing gumikan sa tumang kakulba. Gitan-aw ko ang relo sa wala kong pulso ug nakita kong minos kinse na lang una mag-alas utso sa kabuntagon. Mao kining orasa ang giingon sa akong amo nga si Bos Ronie nga iagi sa awto nga giluwanan sa iyang kaatbang sa negusyo nga si Mr. Marko padulong sa opisina niini. Mao kini ang hinungdan nga nia ako karon dinhi sa hilit nga dapit sa eskina Locata, nagtago ug nagpaabot kang Mr. Marko. Kinahanglan nga matuman ko ang sugo sa akong amo kay dakong kantidad ang makuha ko human niini.
Milabay ang pipila ka gutlo ug nalantawan ko sa unahan ang bulok itom nga awto nga nagkaduol sa akong gitagoan. Maoy pulong ni Bos Ronie nga itom ang bulok sa kotse ni Mr. Marko. Giinggansa ko dayon ang armalayt nga akong gikuptan ug gition sa nagkaduol nga sakyanan ang sumbohan niini. Ug dihang nasuta ko nga kang Mr. Marko gayud kini pinaagi sa plaka, gipaarakan ko dayon kini sa mga bala sa armalayt. Gihurot kog pabuto ang tanang bala sulod sa magasin sa armas aron segurado gayud nga matudas ang tanang pasahero sa sulod. Dili makita ang mga tawo sa sulod sa awto kay itom kaayo ang bildong bentana. Mitulilik diha-diha ang awto ug nabangga sa sementadong paril.
“Natudas na si Mr. Marko, Bos Ronie!” hunghong ko sa dala kong selpon, nagpahibalo sa akong amo bahin sa iyang sugo nako.
“Good work, Ricky!” ni Bos Ronie nga mibahakhak. “Sibat dayon diha ug kuhaa ang salapi nga atong gikasabutan diri sa balay!”
Malipayon kong mipauli sa amo gikan sa balay ni Bos Ronie. Dala ko ang dakong kantidad nga salapi. Giuli ko sab ngadto sa akong amo ang armalayt.
Paghiabot ko sa among balay maoy akong nakita ang akong manghod nga si Jerry nga naglingkod sa sopa. Pula ug luhaan pa ang mga mata niini. Duha lang kaming managsuong lalake.
“Unsay nahitabo, Dong Jerry?” sukot ko kaniya. Gibati kog katingala tungod kay wala ko Makita ang among inahan.
“Nadisgrasya ang awto nga gidrayban ni Papa, Noy Ricky!” tubag ni Jerry nga nanarapo sa iyang mga luha. “May nanawag dinhi sa balay ug nagpahibalo sa nahitabo. Ug tua nila dad-a si Papa sa Locata Hospital!”
“Ayawg kaguol, Dong Jerry,” alam-alam nako. “Karaan nga drayber ang atong amahan. Gani mao man kining trabahoa ang iyang gibuhi nato gikan pa kaniadto. Dinhi ka lang kay adtuon ko siya sa ospital.”
PAGHIABOT ko sa ospital midiretso kog sulod sa emergency room. Didto nakita ko si Mama nga nagtalikod. Naghukdong siya atubangan sa duguon nga lawas sa akong amahan. Sa pikas nga kama usab nakita ko ang duguon nga tawo nga naghigda.
Desente ang gisul-ob niini ug daw dili kini ordinaryong tawo.
Sama kang Papa gitabang usab siya sa mga nars ug doktor.
Milakang ko paduol kang mama, apan kalit kong nahaurong dihang may misulod nga duha ka unipormadong pulis. Gisugat sila sa usa ka lalake nga nagsul-ob og lubos puti.
“Siya ang drayber, Sir!” matod sa lalake nga nagsul-ob og puti, dayong punting sa iyang tudlo ngadto sa akong amahan. Unya miliso kini paatubang sa pikas kama ug mitudlo, “Siya usab ang presidente sa kompaniya nga nabiktima sa ambus… si Mr. Marko!”
Daw nalusno ang kalibutan ug midakdak kanako dihang nabati ko ang mga pulong sa lalake nga nagsul-ob og puti. Unya naamguhan ko na lamang nga milakang paduol sa mga pulis. Giangkon ko ang krimen sa ilang atubangan ug sa atubangan usab sa lawas sa akong amahan nga wala tuyoang namatay sa akong mga kamot. (KATAPUSAN)
179 Basak-Iba, Lapu-Lapu City
KUSOG na kaayo ang pitik sa akong kasingkasing gumikan sa tumang kakulba. Gitan-aw ko ang relo sa wala kong pulso ug nakita kong minos kinse na lang una mag-alas utso sa kabuntagon. Mao kining orasa ang giingon sa akong amo nga si Bos Ronie nga iagi sa awto nga giluwanan sa iyang kaatbang sa negusyo nga si Mr. Marko padulong sa opisina niini. Mao kini ang hinungdan nga nia ako karon dinhi sa hilit nga dapit sa eskina Locata, nagtago ug nagpaabot kang Mr. Marko. Kinahanglan nga matuman ko ang sugo sa akong amo kay dakong kantidad ang makuha ko human niini.
Milabay ang pipila ka gutlo ug nalantawan ko sa unahan ang bulok itom nga awto nga nagkaduol sa akong gitagoan. Maoy pulong ni Bos Ronie nga itom ang bulok sa kotse ni Mr. Marko. Giinggansa ko dayon ang armalayt nga akong gikuptan ug gition sa nagkaduol nga sakyanan ang sumbohan niini. Ug dihang nasuta ko nga kang Mr. Marko gayud kini pinaagi sa plaka, gipaarakan ko dayon kini sa mga bala sa armalayt. Gihurot kog pabuto ang tanang bala sulod sa magasin sa armas aron segurado gayud nga matudas ang tanang pasahero sa sulod. Dili makita ang mga tawo sa sulod sa awto kay itom kaayo ang bildong bentana. Mitulilik diha-diha ang awto ug nabangga sa sementadong paril.
“Natudas na si Mr. Marko, Bos Ronie!” hunghong ko sa dala kong selpon, nagpahibalo sa akong amo bahin sa iyang sugo nako.
“Good work, Ricky!” ni Bos Ronie nga mibahakhak. “Sibat dayon diha ug kuhaa ang salapi nga atong gikasabutan diri sa balay!”
Malipayon kong mipauli sa amo gikan sa balay ni Bos Ronie. Dala ko ang dakong kantidad nga salapi. Giuli ko sab ngadto sa akong amo ang armalayt.
Paghiabot ko sa among balay maoy akong nakita ang akong manghod nga si Jerry nga naglingkod sa sopa. Pula ug luhaan pa ang mga mata niini. Duha lang kaming managsuong lalake.
“Unsay nahitabo, Dong Jerry?” sukot ko kaniya. Gibati kog katingala tungod kay wala ko Makita ang among inahan.
“Nadisgrasya ang awto nga gidrayban ni Papa, Noy Ricky!” tubag ni Jerry nga nanarapo sa iyang mga luha. “May nanawag dinhi sa balay ug nagpahibalo sa nahitabo. Ug tua nila dad-a si Papa sa Locata Hospital!”
“Ayawg kaguol, Dong Jerry,” alam-alam nako. “Karaan nga drayber ang atong amahan. Gani mao man kining trabahoa ang iyang gibuhi nato gikan pa kaniadto. Dinhi ka lang kay adtuon ko siya sa ospital.”
PAGHIABOT ko sa ospital midiretso kog sulod sa emergency room. Didto nakita ko si Mama nga nagtalikod. Naghukdong siya atubangan sa duguon nga lawas sa akong amahan. Sa pikas nga kama usab nakita ko ang duguon nga tawo nga naghigda.
Desente ang gisul-ob niini ug daw dili kini ordinaryong tawo.
Sama kang Papa gitabang usab siya sa mga nars ug doktor.
Milakang ko paduol kang mama, apan kalit kong nahaurong dihang may misulod nga duha ka unipormadong pulis. Gisugat sila sa usa ka lalake nga nagsul-ob og lubos puti.
“Siya ang drayber, Sir!” matod sa lalake nga nagsul-ob og puti, dayong punting sa iyang tudlo ngadto sa akong amahan. Unya miliso kini paatubang sa pikas kama ug mitudlo, “Siya usab ang presidente sa kompaniya nga nabiktima sa ambus… si Mr. Marko!”
Daw nalusno ang kalibutan ug midakdak kanako dihang nabati ko ang mga pulong sa lalake nga nagsul-ob og puti. Unya naamguhan ko na lamang nga milakang paduol sa mga pulis. Giangkon ko ang krimen sa ilang atubangan ug sa atubangan usab sa lawas sa akong amahan nga wala tuyoang namatay sa akong mga kamot. (KATAPUSAN)
Dihang naanod ang tulay
Carmelo D. Lariosa
Panadtaran, San Fernando, Cebu
NALIPAY na ang mga tawo dihang gibutangan na gyud og usa ka tulay nga kahoy ang masigka tampi sa sapa. Lawom ang tubig ning sapaa kay ang tubig niini gikan man sa bul-og sa busay sa Gantuong, ang sityo nga gidungog nga pinuy-anan sa mga tulisan.
Lisod sak-on ang sityo kay gawas nga titip kaayo ang pangpang nga agian, daghan pod og malala nga mga mananap sa kakahuyan.
Karon nahimong abutanan sa mga managhigugmaay ang tulay nga kahoy nga gama sa yakal.
Mahapon sa dili pa mosalop ang adlaw magkita sila si Goria , anak ni Luncia nga tighimo og banig, ug si Melon nga anak ni Sita nga tigluto og biko. Pero sa matag higayon nga mag-abot ang duruha sa tulay duna gyuy dakong gubot sa balay nilang Goria.
“Sunod gani, mosupak gani ka sa akong isulti nimo nga dili ka na makig-abot anang Melon didto sa tulay, layas na lang dinhi sa ato, Goria!” lanog ang singgaak ni Luncia.
“Buotan man si Melon, Nay,” ni Goria.
“Unsay buotan, ha? Liwat na sa iyang amahang biyudo nga si Teodoro!”
“Asa man diay moliwat, di sa amahan?” hinay nga sulti ni Goria.
“Unsa to, unsa toy imong gisulti, ha, Goria?”
“A, wala man…”
“Basta timan-I gyud ning akong gisulti nimo ron. Kon mahimo buwagi nang tawhana, kay wa kay makuha ana, tapulan kaayong dako!”
“Dili tapulan si Melon, Nay, uy. Kugihan kaayo na siya.”
Wala mahibalo si Goria nga ang hinungdan sa pagdili kaniya sa iyang inahan nga makigrelasyon kang Melon mao ang kagahapon ni Luncia ug ni Teodoro o Doroy nga maoy unang gugma ni Luncia.
Gihatag ni Luncia kang Doroy ang iyang pagkababaye ug kini ang unang nakakutlo sa iyang pagkabulak. Maayo gani wala mamunga ang ilang gibuhat.
Dili na birhen si Luncia dihang gipangasawa ni Antolin, unom pa lang ka buwan sa ilang panagluon namatay si Tolin kay nababha ang tiyan nga gisungay sa toro nilang baka. Nagsabak siya niadto kang Goria. Mao nga karon biyuda na si Luncia ug dalaga na si Goria, ang liwat nga gibilin ni Antolin kaniya.
HAPON. Kusog ang ulan. Ug kay sabot nilang Goria ug Melon nga magkita sa tulay miipsot ang dalaga sa ilang balay ug miadto sa tulay. Nalipay si Melon kay kaganina ra siyang nagpaabot.
“Goria, kakusog sa sulog sa tubig sa ubos, o…” ni Melon nga miduko ug mitan-aw sa ubos. Wa pa gani siya makahuman pagsulti nakita niya nga mitubo ang tubig kay dunay dakong buhawi sa ibabaw nga nahagsa ug miyabo sa gipuyos nga tubig-ulan sa busay. Ug maong kalit nga milunop ug misuyla ang tubig nga nagkanuos.
“Hala, mamiya ta dinhi, Lon!” nagkurog si Goria sa kahadlok. “Diyos ko, nagkadako ang tubig, Melon! Maanod ta, eeeeeeeeee!!!”
“Gunit nako, Goriaaaaaa…” singgit ni Melon. Apan kusgan ang tubig ug hasta ang tulay giukal sa dakong bul-og sa tubig, apan kusganong nakagunit si Melon sa barandilyas sa tulay, samtang si Goria wala gyud mamuhi nga nagagakos kaniya. Nahisama lang sa agungal ang tulay nga gianod sa kusog nga bul-og sa tubig.
Pagkabuntag nahasirilsiril sila si Luncia ug Doroy sa pagpangita sa ilang mga anak. Nagkakuyog ang duruha paingon sa bukana diin naglutaw pa ang tulay. Didto nakita nila si Goria ug si Melon nga luya pa kaayong naghigda ug naginaksanay.
Dihang giguyod sa pipila ka mga tawo ang tulay paingon sa tampi namangon sila si Goria ug Melon nga maulawon og mga hitsura.
Mitingsi si Doroy nga miduol kang Luncia. “Luncia, biyudo man ko ug ikaw biyuda sab, wa nay makababag kon dugtongon nato pag-usab ang atong nangagi, he,he,he…”
“Saba diha, Doroy. Dunggan gani ta nilang Goria ug Melon, patay gyud ka!” ni Luncia. “Ato na lang na silang ipakasal, uy, kay uwaw kaayo…”
“Oo, uy! Pero kitay unang pakasal…” Ug gikuptan ni Doroy ang kamot ni Luncia. (KATAPUSAN)
Panadtaran, San Fernando, Cebu
NALIPAY na ang mga tawo dihang gibutangan na gyud og usa ka tulay nga kahoy ang masigka tampi sa sapa. Lawom ang tubig ning sapaa kay ang tubig niini gikan man sa bul-og sa busay sa Gantuong, ang sityo nga gidungog nga pinuy-anan sa mga tulisan.
Lisod sak-on ang sityo kay gawas nga titip kaayo ang pangpang nga agian, daghan pod og malala nga mga mananap sa kakahuyan.
Karon nahimong abutanan sa mga managhigugmaay ang tulay nga kahoy nga gama sa yakal.
Mahapon sa dili pa mosalop ang adlaw magkita sila si Goria , anak ni Luncia nga tighimo og banig, ug si Melon nga anak ni Sita nga tigluto og biko. Pero sa matag higayon nga mag-abot ang duruha sa tulay duna gyuy dakong gubot sa balay nilang Goria.
“Sunod gani, mosupak gani ka sa akong isulti nimo nga dili ka na makig-abot anang Melon didto sa tulay, layas na lang dinhi sa ato, Goria!” lanog ang singgaak ni Luncia.
“Buotan man si Melon, Nay,” ni Goria.
“Unsay buotan, ha? Liwat na sa iyang amahang biyudo nga si Teodoro!”
“Asa man diay moliwat, di sa amahan?” hinay nga sulti ni Goria.
“Unsa to, unsa toy imong gisulti, ha, Goria?”
“A, wala man…”
“Basta timan-I gyud ning akong gisulti nimo ron. Kon mahimo buwagi nang tawhana, kay wa kay makuha ana, tapulan kaayong dako!”
“Dili tapulan si Melon, Nay, uy. Kugihan kaayo na siya.”
Wala mahibalo si Goria nga ang hinungdan sa pagdili kaniya sa iyang inahan nga makigrelasyon kang Melon mao ang kagahapon ni Luncia ug ni Teodoro o Doroy nga maoy unang gugma ni Luncia.
Gihatag ni Luncia kang Doroy ang iyang pagkababaye ug kini ang unang nakakutlo sa iyang pagkabulak. Maayo gani wala mamunga ang ilang gibuhat.
Dili na birhen si Luncia dihang gipangasawa ni Antolin, unom pa lang ka buwan sa ilang panagluon namatay si Tolin kay nababha ang tiyan nga gisungay sa toro nilang baka. Nagsabak siya niadto kang Goria. Mao nga karon biyuda na si Luncia ug dalaga na si Goria, ang liwat nga gibilin ni Antolin kaniya.
HAPON. Kusog ang ulan. Ug kay sabot nilang Goria ug Melon nga magkita sa tulay miipsot ang dalaga sa ilang balay ug miadto sa tulay. Nalipay si Melon kay kaganina ra siyang nagpaabot.
“Goria, kakusog sa sulog sa tubig sa ubos, o…” ni Melon nga miduko ug mitan-aw sa ubos. Wa pa gani siya makahuman pagsulti nakita niya nga mitubo ang tubig kay dunay dakong buhawi sa ibabaw nga nahagsa ug miyabo sa gipuyos nga tubig-ulan sa busay. Ug maong kalit nga milunop ug misuyla ang tubig nga nagkanuos.
“Hala, mamiya ta dinhi, Lon!” nagkurog si Goria sa kahadlok. “Diyos ko, nagkadako ang tubig, Melon! Maanod ta, eeeeeeeeee!!!”
“Gunit nako, Goriaaaaaa…” singgit ni Melon. Apan kusgan ang tubig ug hasta ang tulay giukal sa dakong bul-og sa tubig, apan kusganong nakagunit si Melon sa barandilyas sa tulay, samtang si Goria wala gyud mamuhi nga nagagakos kaniya. Nahisama lang sa agungal ang tulay nga gianod sa kusog nga bul-og sa tubig.
Pagkabuntag nahasirilsiril sila si Luncia ug Doroy sa pagpangita sa ilang mga anak. Nagkakuyog ang duruha paingon sa bukana diin naglutaw pa ang tulay. Didto nakita nila si Goria ug si Melon nga luya pa kaayong naghigda ug naginaksanay.
Dihang giguyod sa pipila ka mga tawo ang tulay paingon sa tampi namangon sila si Goria ug Melon nga maulawon og mga hitsura.
Mitingsi si Doroy nga miduol kang Luncia. “Luncia, biyudo man ko ug ikaw biyuda sab, wa nay makababag kon dugtongon nato pag-usab ang atong nangagi, he,he,he…”
“Saba diha, Doroy. Dunggan gani ta nilang Goria ug Melon, patay gyud ka!” ni Luncia. “Ato na lang na silang ipakasal, uy, kay uwaw kaayo…”
“Oo, uy! Pero kitay unang pakasal…” Ug gikuptan ni Doroy ang kamot ni Luncia. (KATAPUSAN)
Ang Hukom Ni Jackie
Renato S. Pono, Sr.
Mantuyong, Mandaue City
MISINGGAAK si Ignacio, “Dili!” Milagingling ang iyang tingog sulod sa lawak nilang magtiayon. “Di mahimo nga pakatawhon ang gisabak sa atong anak, Elvira!”
“Unsay atong buhaton, Ignacio?”
“Ipakuha nato ang iyang gisabak! Atong ipalaglag! Nasayod ka ba, Elvira, og unsay epekto kon di nato kini buhaton? Dako kining santako sa atong pagka tawo! Inila kita sa atong katilingban ug labaw sa tanan, tinahod!”
Si Jackie ang kamanghuran nga anak nilang Ignacio ug Elvira. Napulog unom pay panuigon ug naa pa sa ikatulong tuig sa hayiskol.
Tulo lamang ang mga anak sa magtiayon. Ang kinamagulangan, si Cheche, usa ka propesyonal ug naminyog American navy. Tua sa Amerika sila namuyo. Si Mackie usab gradweting sa ‘nursing’ sa inilang unibersidad dinhi sa Sugbo.
Nagmata sa kaharuhay ang mga anak nilang Ignacio ug Elvira. Dako ang negusyo sa ilang amahan. Mao usab si Elvira nga tag-iyag dakong tindahan sa ‘fashion accessories’ sa siyudad.
Sa ilang ka-bisi sa negusyo nataligam-an sa magtiayon ang pag-asikaso sa ilang kinamanghurang anak nga si Jackie. Miapil kinig ‘banda’ diin si Jackie maoy ‘vocalist’ kay maayog tingog. Kanunay silang mabuntagan sa panahon nga adunay imbitasyon silang tambungan. Maayo silang manukar. Daghan ang moabiba kanila. Gabii na usab silang mopauli sa higayon nga sila si Jackie ug ang iyang mga kauban magpraktis sa ilang pagtukar. Hangtod nga nimabdos si Jackie ug ang amahan sa iyang gisabak mao ang iya ra pod nga kaubang gitarista – si Lemon.
“APAN, Ignacio, ang pagbuhat sa ingon usa ka dakong sala! Sala sa balaod sa Diyos ug sala sa atong balaod! Ang magbuhat sa ingon way kapasayloan! Mag-antos sa hangtod! Gusto mo bang mao nay mahitabo unya sa atong anak, lakip kitang iyang mga ginikanan?” luhaan ang mga mata ni Elvira nga namulong.
Wala makatingog si Ignacio nga naglingo-lingo.
“Ihatod mo si Jackie, Elvira, sa Amerika sa ka-Cheche. Adto niya pakatawha ang iyang gisabak,” matod ni Ignacio. May paglurang nag diyutay ang kapungot nga iyang gibati kaganina.
Nabati ni Jackie ang gipanagsultihan nilang papa ug mama niya. Misulod siya sa lawak.
“Papa,” miluhod si Jackie sa atubangan sa iyang amahan. Nagtulo ang iyang mga luha. “Pasayloa ko, Papa, Mama, sa nahimo kong kasaypanan kaninyo. Nakaamgo ako sa akong mga sayop apan ulahi na. Di na masipong pagbalik ang salamin nga nagupok! Ug kay dinhi man ako nahisukamod, dan, anhi sab ko mobangon aron akong ipakita sa atong katilingban ang dako kong pagbasol. Biyaan ko ang ‘banda’ ug itingob ko ang akong panahon pagtabang sa inyong mga negusyo.”
Dayon mibarog si Jackie ug gigakos niya ang iyang amahan. Miduol si Elvira nga naghilak ug migakos usab kanila. (KATAPUSAN)
Mantuyong, Mandaue City
MISINGGAAK si Ignacio, “Dili!” Milagingling ang iyang tingog sulod sa lawak nilang magtiayon. “Di mahimo nga pakatawhon ang gisabak sa atong anak, Elvira!”
“Unsay atong buhaton, Ignacio?”
“Ipakuha nato ang iyang gisabak! Atong ipalaglag! Nasayod ka ba, Elvira, og unsay epekto kon di nato kini buhaton? Dako kining santako sa atong pagka tawo! Inila kita sa atong katilingban ug labaw sa tanan, tinahod!”
Si Jackie ang kamanghuran nga anak nilang Ignacio ug Elvira. Napulog unom pay panuigon ug naa pa sa ikatulong tuig sa hayiskol.
Tulo lamang ang mga anak sa magtiayon. Ang kinamagulangan, si Cheche, usa ka propesyonal ug naminyog American navy. Tua sa Amerika sila namuyo. Si Mackie usab gradweting sa ‘nursing’ sa inilang unibersidad dinhi sa Sugbo.
Nagmata sa kaharuhay ang mga anak nilang Ignacio ug Elvira. Dako ang negusyo sa ilang amahan. Mao usab si Elvira nga tag-iyag dakong tindahan sa ‘fashion accessories’ sa siyudad.
Sa ilang ka-bisi sa negusyo nataligam-an sa magtiayon ang pag-asikaso sa ilang kinamanghurang anak nga si Jackie. Miapil kinig ‘banda’ diin si Jackie maoy ‘vocalist’ kay maayog tingog. Kanunay silang mabuntagan sa panahon nga adunay imbitasyon silang tambungan. Maayo silang manukar. Daghan ang moabiba kanila. Gabii na usab silang mopauli sa higayon nga sila si Jackie ug ang iyang mga kauban magpraktis sa ilang pagtukar. Hangtod nga nimabdos si Jackie ug ang amahan sa iyang gisabak mao ang iya ra pod nga kaubang gitarista – si Lemon.
“APAN, Ignacio, ang pagbuhat sa ingon usa ka dakong sala! Sala sa balaod sa Diyos ug sala sa atong balaod! Ang magbuhat sa ingon way kapasayloan! Mag-antos sa hangtod! Gusto mo bang mao nay mahitabo unya sa atong anak, lakip kitang iyang mga ginikanan?” luhaan ang mga mata ni Elvira nga namulong.
Wala makatingog si Ignacio nga naglingo-lingo.
“Ihatod mo si Jackie, Elvira, sa Amerika sa ka-Cheche. Adto niya pakatawha ang iyang gisabak,” matod ni Ignacio. May paglurang nag diyutay ang kapungot nga iyang gibati kaganina.
Nabati ni Jackie ang gipanagsultihan nilang papa ug mama niya. Misulod siya sa lawak.
“Papa,” miluhod si Jackie sa atubangan sa iyang amahan. Nagtulo ang iyang mga luha. “Pasayloa ko, Papa, Mama, sa nahimo kong kasaypanan kaninyo. Nakaamgo ako sa akong mga sayop apan ulahi na. Di na masipong pagbalik ang salamin nga nagupok! Ug kay dinhi man ako nahisukamod, dan, anhi sab ko mobangon aron akong ipakita sa atong katilingban ang dako kong pagbasol. Biyaan ko ang ‘banda’ ug itingob ko ang akong panahon pagtabang sa inyong mga negusyo.”
Dayon mibarog si Jackie ug gigakos niya ang iyang amahan. Miduol si Elvira nga naghilak ug migakos usab kanila. (KATAPUSAN)
Mga Pinalihog ni Kapitan Josh
Lyra Luz Hayag Nuñeza
c/o University of Cebu, Cebu City
NAGHINUKTOK pag-ayo si Kapitan Josh human siya sultihi ni Mayor Azenun nga adto sa ilang balay maniudto ang tanang mga barangay kapitan inigka Lunes human sa pagahimuong tigom. Dili ang pagpakaon sa mga barangay kapitan ug ingon man sa grupo sa mayor maoy naproblemahan ni Kapitan Josh, kay daghan man siyag binuhing hayupan nga iyang maihaw dayon, sama sa baboy, kanding ug manok.
Ang nakahatag kaniyag problema mao ang gipahimangno kaniya sa ilang mayor.
“Magpasidaan lang ko nimo, Kap, nga matngunan lang gyud ninyo nga walay mahitabong dautan sa atong mga bisita unya. Daghan ra bag hiloan dinhi sa inyong dapit,” matod ni Mayor Azenun. “Timan-i lang nga kon duna gani mahiloan sa atong kaubanan, ikaw gayud ang manubag!”
Dili sab hinuon mabasol ni Kapitan Josh ang mayor nga nakasulti sa ingon. Tinuod man nga daghan kaayong mga hiloan sa ilang dapit.
Gani ang taga laing lugar magpanagana sa pagpamista sa ilang barangay. Ubay-ubay na man god ang nahiloan atol sa pista.
Ang lagmit mamista kadto ra nga mga suod kaayo o kadugo gayud sa tagbalay. Bisan gani ang manindahay og mga pagkaon ug ilimnon maglisod pa nga mahalinan, kay ang mamalit kanila kadto ra mang ilang mga kaila. Dili gani nila kaila ang maninda, dili usab mamalit ang mga tawo.
Dugay kaayo nga gitun-an ni Kapitan Josh ang angay niyang buhaton. Sa tanto niyang paghunahuna nakakaplag ra siyag usa ka maayong paagi.
Gipatawag niya ang tanang mga gidungog nga hiloan sa ilang dapit. Iya silang giingnan nga siya (si Kapitan Josh) mamalihog kanila aron sila maoy mohikay sa mga pagkaon nga alang sa manambong sa tigom nga gipatawag sa mayor. Nagpasidaan sab siya nga kinahanglan nga wala gayuy mahitabo sa mga bisita inigka Lunes.
Likayan nga wala gayuy malanag o mahilo sa makakaon sa ilang hikay. Giingnan pod sila sa kapitan nga silang tanan ang manubag kon dunay mahilo bisan usa sa ilang mga bisita.
Kaadlawon pa gani nianang pagka Lunes diha na ang tanang pinalihog. Pito tanan: upat ka lalake ug tulo ka babaye.
Giihaw nila ang baboy, kanding ug mga manok.
Samtang nagkapuliki og pagpangluto ang mga pinalihog hilom siyang naniid sa matag usa kon kinsa gayud sa pito ang mangahas pagbutang og hilo sa gipangluto nilang potahe. Wala siyay nasakpan.
“Ayaw gyud mo og tinuntog butang sa inyong mga kinuptanan, ha!
Maamong gyud tang tanan pananglit dunay mahilo sa makakaon sa atong gipangluto nga mga pagkaon!” Nabatian ni Kapitan Josh ang kinatiguwangan sa mga pinalihog nga mipasidaan sa iyang mga kauban.
Nakapahiyom si Kapitan Josh. Nakasiguro na siya nga way mahilo sa ilang mga bisita atol unya sa pagpangaon sa ilang mga bisita. Wa nay angay kabalak-an si Mayor Azenun. (KATAPUSAN)
c/o University of Cebu, Cebu City
NAGHINUKTOK pag-ayo si Kapitan Josh human siya sultihi ni Mayor Azenun nga adto sa ilang balay maniudto ang tanang mga barangay kapitan inigka Lunes human sa pagahimuong tigom. Dili ang pagpakaon sa mga barangay kapitan ug ingon man sa grupo sa mayor maoy naproblemahan ni Kapitan Josh, kay daghan man siyag binuhing hayupan nga iyang maihaw dayon, sama sa baboy, kanding ug manok.
Ang nakahatag kaniyag problema mao ang gipahimangno kaniya sa ilang mayor.
“Magpasidaan lang ko nimo, Kap, nga matngunan lang gyud ninyo nga walay mahitabong dautan sa atong mga bisita unya. Daghan ra bag hiloan dinhi sa inyong dapit,” matod ni Mayor Azenun. “Timan-i lang nga kon duna gani mahiloan sa atong kaubanan, ikaw gayud ang manubag!”
Dili sab hinuon mabasol ni Kapitan Josh ang mayor nga nakasulti sa ingon. Tinuod man nga daghan kaayong mga hiloan sa ilang dapit.
Gani ang taga laing lugar magpanagana sa pagpamista sa ilang barangay. Ubay-ubay na man god ang nahiloan atol sa pista.
Ang lagmit mamista kadto ra nga mga suod kaayo o kadugo gayud sa tagbalay. Bisan gani ang manindahay og mga pagkaon ug ilimnon maglisod pa nga mahalinan, kay ang mamalit kanila kadto ra mang ilang mga kaila. Dili gani nila kaila ang maninda, dili usab mamalit ang mga tawo.
Dugay kaayo nga gitun-an ni Kapitan Josh ang angay niyang buhaton. Sa tanto niyang paghunahuna nakakaplag ra siyag usa ka maayong paagi.
Gipatawag niya ang tanang mga gidungog nga hiloan sa ilang dapit. Iya silang giingnan nga siya (si Kapitan Josh) mamalihog kanila aron sila maoy mohikay sa mga pagkaon nga alang sa manambong sa tigom nga gipatawag sa mayor. Nagpasidaan sab siya nga kinahanglan nga wala gayuy mahitabo sa mga bisita inigka Lunes.
Likayan nga wala gayuy malanag o mahilo sa makakaon sa ilang hikay. Giingnan pod sila sa kapitan nga silang tanan ang manubag kon dunay mahilo bisan usa sa ilang mga bisita.
Kaadlawon pa gani nianang pagka Lunes diha na ang tanang pinalihog. Pito tanan: upat ka lalake ug tulo ka babaye.
Giihaw nila ang baboy, kanding ug mga manok.
Samtang nagkapuliki og pagpangluto ang mga pinalihog hilom siyang naniid sa matag usa kon kinsa gayud sa pito ang mangahas pagbutang og hilo sa gipangluto nilang potahe. Wala siyay nasakpan.
“Ayaw gyud mo og tinuntog butang sa inyong mga kinuptanan, ha!
Maamong gyud tang tanan pananglit dunay mahilo sa makakaon sa atong gipangluto nga mga pagkaon!” Nabatian ni Kapitan Josh ang kinatiguwangan sa mga pinalihog nga mipasidaan sa iyang mga kauban.
Nakapahiyom si Kapitan Josh. Nakasiguro na siya nga way mahilo sa ilang mga bisita atol unya sa pagpangaon sa ilang mga bisita. Wa nay angay kabalak-an si Mayor Azenun. (KATAPUSAN)
Monday, January 18, 2010
Karaang imahen ni senyor santo niño
Fred Fuentes Monternel
Cebu City
KALIT nga miulbo ang dakong kalayo sa tunga-tungang bahin sa eskuwater. Nagkabuliyang ang mga molupyo. Natarantar sila sa wa damhang hitabo. May lanog nga misinggit, “Sunog! Sunog! Sunog…!”
Maoy paghiabot ni Elgan gikan sa pantalan nga gitrabahuan.
Mikuyamang na ang nagdilaab nga kalayo. Naitlib ni Elgan ang iyang ngabil ug paspas nga midagan paingon sa balay nga gipuy-an. Abtik siya nga misaka sa itaas. Naratol siya sa angay niyang buhaton. Ang iyang mga sinina. Ang iyang alkansiya. Ang tanan niyang kagamitan!
Nagkaduol na ang nagdilaab nga kalayo nga dali ra kaayong nitilap sa kabalayan nga gama lang sa nigpis nga mga dapat.
Kapait ba sa kalit nga katalagman nga natagamtaman sa tanang nanimuyo sa eskuwater atol ning bisperas sa Sinulog.
Didto mipaingon si Elgan sa altar. Abtik niyang gikuha ang karaan nga imahen sa gamayng rebulto ni Senyor Santo Niño. Hugot kini niyang gikuptan sa tuong kamot.
Nagdali siyang mikanaog sa iyang balay nga ang bugtong dala mao da ang karaang imahen sa balaan ug milagrusong bata, kay ang kalayo bangis na kaayong mikaylap sa daghang kabalayan. Nagpiti ang mga aligato sa nagdilaab nga kalayo.
Didto sa luwas nga dapit nagpanglingo si Elgan nga nagluhod tipon sa daghang molupyo nga nabiktima sa sunog. Hugot gihapon niyang gikuptan ang karaang imahen ni Senyor Santo Niño nga kabilin pa sa nangamatay niyang mga ginikanan.
Bugtong anak si Elgan. Sa edad nga bayinte-singko nagpabilin siyang ulitawo nga nagpakabuhi sa pantalan isip usa ka porter sa usa ka kompaniya sa mga barko. Nag-inusara siyang nagpuyo sa kabiling balay dapit sa eskuwater sa siyudad. Wa siya patintal sa dautang bisyo sa pakigbarkada, hubog-hubog ug paghithit og shabu.
Wa sab siya magpadani sa padayong palusot sa ginadiling drugas alang sa dinaliang panguwarta nga hilabihang kusoga sa ilang dapit. Matag Sinulog dili sab niya hikalimtan ang tinuig niyang tahas sa iyang kaugalingon – ang magsinulog nga mag-inusara atubangan sa dakong rebulto ni Santo Niño sulod sa Basilica Minore.
MILURANG ang dakong sunog sa eskuwater. Daghan ang nanaghilak.
Pulos gibati og dakong kahinugon ang tanang molupyo sa naugdaw nilang kabalayan. Dili tiaw ang gibati nilang kahibulong sa nahitabong kalit nga sunogd sa ilang dapit. Nahibulong kaayo sila kay bugtong ang balay lamang ni Elgan ang wala mahiapil sa pagkasunog.
Nagbarog gihapon kini sa iyang nahimutangan. Mga lama lamang sa anuhos ang milukop sa tibuok balay ni Elgan. Ang tanang mga mata didto mahitutok sa ulitawo nga nagkupot sa karaang imahen ni Senyor Santo Niño.
Gitutokan ni Elgan ang imahen. Gihagkan kini niya. Naaninaw niya nga morag nagpahiyom kaniya ang gamayng rebulto sa Balaang Bata.
Nakatuaw siya sa hilom, “S-Salamat, Senyor Santo Niño nga gipanalipdan mo ang akong balay. Unta mahigmata na ang katawhan sa eskuwater nga dugay nang nahikalimot kanimo tungod sa pagkagumon nila sa mga dautang bisyo. Hinaot pa unta… magbag-o na sila!”
Ug unya giisa ni Elgan ang karaang imahen sa Senyor Santo Niño ug niadtong taknaa sa kaudtuhon sa bisperas sa Sinulog kusog siyang misinggit, “Pit Senyor! Viva Senyor Santo Niño…!” (KATAPUSAN)
Subscribe to:
Posts (Atom)