Tag-iya Sa Lingganay (The Owner of the Bell)

(Ni Carmelo D. Lariosa)
Nia karon si Santos sa itaas sa kampanaryo ning mga oraa karon sa kahaponon. Alang kaniya matagbaw na ang iyang handurawan nga maghandom sa ilang mga kaagi ni Evalyn sa dinhi pa kadto siya sa ulang lungsod. Apan karon wan a si Evalyn kay tua na sa laing mga bukton. Naminyo kini sa usa ka Pinoy nga usa usab k aAmerican citizen ug tua na kini manimuyo sa Chicago uban sa bana niini. Samtang nia karon si santos sa taas sa kampanaryo ingon sa nabuhi ang tanan diha sa iyang handurawan. Matag hapon gayud siya mosaka dinhi sa itaas sa kampanaryo. Alang kang Santos kining lingganay nga nia karon sa iyang atubangan mao ang buhing saksisa ilang pagminahalay ni Evalyn. Gani sa higayon nga suguon siya ni Padre Tomas sa pagbagting sa lingganay, dali ra kaayong makabalik sa kagahapon sang iyang kaugalingon nga ianod sa bul-og sa handurawan.
“Santos, kalimti na lang si Evalyn,” tambag kaniya ni Padre Tomas, ang buotan nilang Kura Paruko dinhi sa San Gabriel.
“Di mahimo, Pade, bisag unsaon kog pugos ang akong kaugalingon nga kalimtan s Eva, din a man hinuon nako mapugngan ang kakusog sa bul-og sa akong paghandom kaniya,” may luha ang mga mata ni Santos.
“Minyo na man god siya, Santos.”
“Pasayloa ko, Padre Tomas, nga bisag may bana na si Evalyn, higugmaon ko gihapon siya. Ug kon magkita man kami pag-usab, may buhaton akong dakong milagro nga di gyud malimtan sa iyang mga ginikanan.”
“Santos, pag-ampo sa Ginuo. Pag-ampo nga lamdagan Niya ang imong hunahuna.”
Wa na motingog si Santos. Mibiya siya gikan sa nahimutana sa pari ug milahos sa hardin luyo sa kumbento. Didto kalt niyang nahinumdoman ang gibuhat kaniya sa bagis nga mga tawo nga sinuholan sa mga ginikanan ni Evalyn nga mao ang pagkulata kaniya. Nabun-og kaayo siya niadto. Lab-as nga dugo nibulit sa iyang nawong ug lawas, iyang dugo nga nisiwsiw gikan sa daghang samad nga agi sa pagbun-og kaniya sa mga bagis. Wa siya’y nahimo kay daghan sila. Nagkamang siya nga nisaka sa may hagdanan duol sa pisi nga gikutay didto sa kampana. Gikab-ot niya kini ug sa nahibilin nga kusog iyang gibagting ang lingganay. Gibagting ug gibagting hangtod nga nawd-ansiyag panimuot. Sa iyang pagmata diha na siya sa kuwarto sa itaas sa kombento.
“Moundang ko sa pagka sacristan, Padre Tomas,” ni Santos nga nagping-it sa kaakit sa mga bun-og ug samad sa iyang kalawasan.
“Ayaw, Santos. Kon mobiya ka dinhi sa kumbento, maglisod na ko pagpangitag lain nga parehas nimo kakugihan,” nagkanayon ang pari.
Naluoy si Santos sa buotang pari ug nakahukom nga din a lang mobiya sa kumbento- di niya biyaan si Padre Tomas kay medyo guwang-guwang na pod kini.
Nianang pagka gabii gihilantan si Santos. Nagdeliryo siya, nagsalimuang ug nagpangyawyaw sa mga pulong nga di nga iyaha: Ako ang tag-iya sa lingganay; mahal ko ang lingganay kay kini mao ang saksi sa among gugma ni Evalyn. Evalynnnnn! Evalynnn! Kitang duha ang tag-iya sa lingganay!!!”
NIANANG pagkasunod adlaw nakita ni Padre Tomas si Santos nga naghabok sa mga tanom nga mga bulak sa ilang hardin. Pagkahuman, misaka kini sa itaas sa kampanaryo. Ug wa dangtig dugay mianog ang bagtng sa kampana didto sa itaas sa kampanaryo.way undang-undang ug miabot gyud og usa ka oras. Kini nadungog sa mga katagilungsod nga nahibulong kayo sa way undang-undang nga pagbagting sa lingganay.
Taudtaod, mihunong ang bagting. Paggawas ni Padre Tomas iyang nakita ang patayng lawas ni Santos diha sa ubos tungod sa habog nga kampanaryo. Nasabot niya nga niambak si Santos gikan sa itaas sa kampanaryo. Sa kamot ni Santos may puting papel nga nakuha si Padre Tomas. Usa ka sulat nga nagbatbat sa ilang mga kaagi ni Evalyn ug sa lingganay.
“Oo,” ni Padre Tomas sa hilom. “Kitang tanan tag-iya sa lingganay sa kinabuhi…!”