Monday, November 17, 2008
on our way to tingko beach video
I just want to share this video during our picnic at tingko beach. Gusto ko lang magrelax, pahuway ginagmay and to promote also sa among place....
Friday, November 14, 2008
Tag-iya Sa Lingganay (The Owner of the Bell)
(Ni Carmelo D. Lariosa)
Nia karon si Santos sa itaas sa kampanaryo ning mga oraa karon sa kahaponon. Alang kaniya matagbaw na ang iyang handurawan nga maghandom sa ilang mga kaagi ni Evalyn sa dinhi pa kadto siya sa ulang lungsod. Apan karon wan a si Evalyn kay tua na sa laing mga bukton. Naminyo kini sa usa ka Pinoy nga usa usab k aAmerican citizen ug tua na kini manimuyo sa Chicago uban sa bana niini. Samtang nia karon si santos sa taas sa kampanaryo ingon sa nabuhi ang tanan diha sa iyang handurawan. Matag hapon gayud siya mosaka dinhi sa itaas sa kampanaryo. Alang kang Santos kining lingganay nga nia karon sa iyang atubangan mao ang buhing saksisa ilang pagminahalay ni Evalyn. Gani sa higayon nga suguon siya ni Padre Tomas sa pagbagting sa lingganay, dali ra kaayong makabalik sa kagahapon sang iyang kaugalingon nga ianod sa bul-og sa handurawan.
“Santos, kalimti na lang si Evalyn,” tambag kaniya ni Padre Tomas, ang buotan nilang Kura Paruko dinhi sa San Gabriel.
“Di mahimo, Pade, bisag unsaon kog pugos ang akong kaugalingon nga kalimtan s Eva, din a man hinuon nako mapugngan ang kakusog sa bul-og sa akong paghandom kaniya,” may luha ang mga mata ni Santos.
“Minyo na man god siya, Santos.”
“Pasayloa ko, Padre Tomas, nga bisag may bana na si Evalyn, higugmaon ko gihapon siya. Ug kon magkita man kami pag-usab, may buhaton akong dakong milagro nga di gyud malimtan sa iyang mga ginikanan.”
“Santos, pag-ampo sa Ginuo. Pag-ampo nga lamdagan Niya ang imong hunahuna.”
Wa na motingog si Santos. Mibiya siya gikan sa nahimutana sa pari ug milahos sa hardin luyo sa kumbento. Didto kalt niyang nahinumdoman ang gibuhat kaniya sa bagis nga mga tawo nga sinuholan sa mga ginikanan ni Evalyn nga mao ang pagkulata kaniya. Nabun-og kaayo siya niadto. Lab-as nga dugo nibulit sa iyang nawong ug lawas, iyang dugo nga nisiwsiw gikan sa daghang samad nga agi sa pagbun-og kaniya sa mga bagis. Wa siya’y nahimo kay daghan sila. Nagkamang siya nga nisaka sa may hagdanan duol sa pisi nga gikutay didto sa kampana. Gikab-ot niya kini ug sa nahibilin nga kusog iyang gibagting ang lingganay. Gibagting ug gibagting hangtod nga nawd-ansiyag panimuot. Sa iyang pagmata diha na siya sa kuwarto sa itaas sa kombento.
“Moundang ko sa pagka sacristan, Padre Tomas,” ni Santos nga nagping-it sa kaakit sa mga bun-og ug samad sa iyang kalawasan.
“Ayaw, Santos. Kon mobiya ka dinhi sa kumbento, maglisod na ko pagpangitag lain nga parehas nimo kakugihan,” nagkanayon ang pari.
Naluoy si Santos sa buotang pari ug nakahukom nga din a lang mobiya sa kumbento- di niya biyaan si Padre Tomas kay medyo guwang-guwang na pod kini.
Nianang pagka gabii gihilantan si Santos. Nagdeliryo siya, nagsalimuang ug nagpangyawyaw sa mga pulong nga di nga iyaha: Ako ang tag-iya sa lingganay; mahal ko ang lingganay kay kini mao ang saksi sa among gugma ni Evalyn. Evalynnnnn! Evalynnn! Kitang duha ang tag-iya sa lingganay!!!”
NIANANG pagkasunod adlaw nakita ni Padre Tomas si Santos nga naghabok sa mga tanom nga mga bulak sa ilang hardin. Pagkahuman, misaka kini sa itaas sa kampanaryo. Ug wa dangtig dugay mianog ang bagtng sa kampana didto sa itaas sa kampanaryo.way undang-undang ug miabot gyud og usa ka oras. Kini nadungog sa mga katagilungsod nga nahibulong kayo sa way undang-undang nga pagbagting sa lingganay.
Taudtaod, mihunong ang bagting. Paggawas ni Padre Tomas iyang nakita ang patayng lawas ni Santos diha sa ubos tungod sa habog nga kampanaryo. Nasabot niya nga niambak si Santos gikan sa itaas sa kampanaryo. Sa kamot ni Santos may puting papel nga nakuha si Padre Tomas. Usa ka sulat nga nagbatbat sa ilang mga kaagi ni Evalyn ug sa lingganay.
“Oo,” ni Padre Tomas sa hilom. “Kitang tanan tag-iya sa lingganay sa kinabuhi…!”
Nia karon si Santos sa itaas sa kampanaryo ning mga oraa karon sa kahaponon. Alang kaniya matagbaw na ang iyang handurawan nga maghandom sa ilang mga kaagi ni Evalyn sa dinhi pa kadto siya sa ulang lungsod. Apan karon wan a si Evalyn kay tua na sa laing mga bukton. Naminyo kini sa usa ka Pinoy nga usa usab k aAmerican citizen ug tua na kini manimuyo sa Chicago uban sa bana niini. Samtang nia karon si santos sa taas sa kampanaryo ingon sa nabuhi ang tanan diha sa iyang handurawan. Matag hapon gayud siya mosaka dinhi sa itaas sa kampanaryo. Alang kang Santos kining lingganay nga nia karon sa iyang atubangan mao ang buhing saksisa ilang pagminahalay ni Evalyn. Gani sa higayon nga suguon siya ni Padre Tomas sa pagbagting sa lingganay, dali ra kaayong makabalik sa kagahapon sang iyang kaugalingon nga ianod sa bul-og sa handurawan.
“Santos, kalimti na lang si Evalyn,” tambag kaniya ni Padre Tomas, ang buotan nilang Kura Paruko dinhi sa San Gabriel.
“Di mahimo, Pade, bisag unsaon kog pugos ang akong kaugalingon nga kalimtan s Eva, din a man hinuon nako mapugngan ang kakusog sa bul-og sa akong paghandom kaniya,” may luha ang mga mata ni Santos.
“Minyo na man god siya, Santos.”
“Pasayloa ko, Padre Tomas, nga bisag may bana na si Evalyn, higugmaon ko gihapon siya. Ug kon magkita man kami pag-usab, may buhaton akong dakong milagro nga di gyud malimtan sa iyang mga ginikanan.”
“Santos, pag-ampo sa Ginuo. Pag-ampo nga lamdagan Niya ang imong hunahuna.”
Wa na motingog si Santos. Mibiya siya gikan sa nahimutana sa pari ug milahos sa hardin luyo sa kumbento. Didto kalt niyang nahinumdoman ang gibuhat kaniya sa bagis nga mga tawo nga sinuholan sa mga ginikanan ni Evalyn nga mao ang pagkulata kaniya. Nabun-og kaayo siya niadto. Lab-as nga dugo nibulit sa iyang nawong ug lawas, iyang dugo nga nisiwsiw gikan sa daghang samad nga agi sa pagbun-og kaniya sa mga bagis. Wa siya’y nahimo kay daghan sila. Nagkamang siya nga nisaka sa may hagdanan duol sa pisi nga gikutay didto sa kampana. Gikab-ot niya kini ug sa nahibilin nga kusog iyang gibagting ang lingganay. Gibagting ug gibagting hangtod nga nawd-ansiyag panimuot. Sa iyang pagmata diha na siya sa kuwarto sa itaas sa kombento.
“Moundang ko sa pagka sacristan, Padre Tomas,” ni Santos nga nagping-it sa kaakit sa mga bun-og ug samad sa iyang kalawasan.
“Ayaw, Santos. Kon mobiya ka dinhi sa kumbento, maglisod na ko pagpangitag lain nga parehas nimo kakugihan,” nagkanayon ang pari.
Naluoy si Santos sa buotang pari ug nakahukom nga din a lang mobiya sa kumbento- di niya biyaan si Padre Tomas kay medyo guwang-guwang na pod kini.
Nianang pagka gabii gihilantan si Santos. Nagdeliryo siya, nagsalimuang ug nagpangyawyaw sa mga pulong nga di nga iyaha: Ako ang tag-iya sa lingganay; mahal ko ang lingganay kay kini mao ang saksi sa among gugma ni Evalyn. Evalynnnnn! Evalynnn! Kitang duha ang tag-iya sa lingganay!!!”
NIANANG pagkasunod adlaw nakita ni Padre Tomas si Santos nga naghabok sa mga tanom nga mga bulak sa ilang hardin. Pagkahuman, misaka kini sa itaas sa kampanaryo. Ug wa dangtig dugay mianog ang bagtng sa kampana didto sa itaas sa kampanaryo.way undang-undang ug miabot gyud og usa ka oras. Kini nadungog sa mga katagilungsod nga nahibulong kayo sa way undang-undang nga pagbagting sa lingganay.
Taudtaod, mihunong ang bagting. Paggawas ni Padre Tomas iyang nakita ang patayng lawas ni Santos diha sa ubos tungod sa habog nga kampanaryo. Nasabot niya nga niambak si Santos gikan sa itaas sa kampanaryo. Sa kamot ni Santos may puting papel nga nakuha si Padre Tomas. Usa ka sulat nga nagbatbat sa ilang mga kaagi ni Evalyn ug sa lingganay.
“Oo,” ni Padre Tomas sa hilom. “Kitang tanan tag-iya sa lingganay sa kinabuhi…!”
Madyong (Mahjong)
(Ni Oliver P. Flores)
Sa tanang matang sa sugal, ang madyong maoy paborito ni Rito. Dako siyag posisyon ug suweldo sa gitrabahoang kompanya sa siyudad sa Ormoc. Kon adlaw nga Sabado ug Dominggo, magyampungad siya sa madyongan ni Manuel, ilang silingan. Half-day lang ang iyang trabaho sa Sabado, ug gikan sa hapon magbinuntagay siyag duwa og madyong hangtod na sa Dominggo sa udto.
“Madyong ra man ang nasulod sa imong ulo, Rito, kon wa kay trabaho. Wa ka nay panahon sa atong bugtong anak nga babaye,” matod ni Jenny, asawa ni Rito, usa ka higayon nga mipauli si Rito gikan sa sugalan.
“Wa man sab nako siya pasagdi, Jenny. Gigastohan nako siya sa gusto niyang kurso nga kuhaon.”
“Di kana ang buot kong ipasabot. Tagdugay na mopauli ang atong anak kon Sabado sa gabii. Wa ka lang makamatikod ani kay tua ka man sa madyongan.”
“Sagdi lang kay pakigsultihan ko si Mona.”
Tuod man, gipakigsultihan ni Rito si Mona.
“Dako na man ko, Pa. nagtinarong man sab ko sa akong pag-eskwela.”
“Ang ako ba, basig matental ka sa pagbinuang. May boyfriend ka na ba? Basig nakig-date ka maong tagdugay kang mopauli kon Sabado!”
“W-wa, Pa, uy!”
Mituo si Rito sa gisulti sa anak labi na kay wa sab siya makamatikod nga may mamisita kang Mona sa ila. Busa wan a siya magtagad sa tagdugay nga pagpauli niini.
Usa ka Dominggo, nahutdan og puhunan si Rito dihang miduwa na sab siyag madyong.
Gitawag niya si Paul, ang anak ulitawo ni Manuel nga nagtungha sab sa kolehiyo.
“Adtoa si Nang Jenny nimo, Paul, pangayog kuwarta kay nahutdan ko.”
Human ikasulti ang kantidad nga gusting pangayuon ni Rito, nagdaling mibiya si Paul sa madyongan. Kon mahutdan og puhunan si Rito, si Paul gyud ang iyang suguon sa pagpangayog kuwarta kang Jenny.
Ingon niini ang dagan sa kinabuhi ni Rito. Di sab siya matawag nga naungo sa madyong kay moduwa man lang siya niini kon way trabaho. Gawas pa, usa lang kini niya ka lingaw-lingaw. Di siya moinom ug manigarilyo.
“Kaguwapo anang imong Paul, Manuel, apan way trato!”
“Wa gud tawon. May’g nagsunod-sunod si Manuel sa iyang anak!”
“Di man sab dautan kon may trato na kanang akong anak. Ulitawo na man.”
Nagpaminaw lang si Rito sa gipanagsultihan ni Manuel ug sa kauban nilang kaduwa sa madyong usa ka buntag sa Dominggo. Unya miduol si Celina, asawa ni Manuel.
“Unsa man kahay nahitabo kang Paul, Manuel? Wa man mopauli kagabii kay sa pagsusi ko sa iyang kwarto karon, wa man siya. Morag wa man matandog ang iyang unlan ug habol, timailhan nga wa siya natulog sa ato.”
“Uy, hain man kaha kadtong bataa, Celina? Wa sab ko kadiparal nga nipauli siya kagabii.”
“Unsaon nga madyong ra man ang nasulod sa imong ulo!”
Igo lang gisundan ni Rito sa pagtan-aw si Celina nga nagyawyaw nga mibiya sa madyongan. Unya nahiabot si Jenny. Naghilak kini.
“Sus, Rito, wan a mopauli sa ato si Mona! Nabasa ko ang iyang suwat nga gibilin sa iyang kuwarto. Mikuyog siya kang Paul. Nagtaban sila!” puwerteng danguyngoy ni Jenny.
Way tingog nga nagtinan-away sila si Rito ug Manuel. Kalit silang nawad-an og kadasig sa pagpadayon pagduwa og madyong.
Sa tanang matang sa sugal, ang madyong maoy paborito ni Rito. Dako siyag posisyon ug suweldo sa gitrabahoang kompanya sa siyudad sa Ormoc. Kon adlaw nga Sabado ug Dominggo, magyampungad siya sa madyongan ni Manuel, ilang silingan. Half-day lang ang iyang trabaho sa Sabado, ug gikan sa hapon magbinuntagay siyag duwa og madyong hangtod na sa Dominggo sa udto.
“Madyong ra man ang nasulod sa imong ulo, Rito, kon wa kay trabaho. Wa ka nay panahon sa atong bugtong anak nga babaye,” matod ni Jenny, asawa ni Rito, usa ka higayon nga mipauli si Rito gikan sa sugalan.
“Wa man sab nako siya pasagdi, Jenny. Gigastohan nako siya sa gusto niyang kurso nga kuhaon.”
“Di kana ang buot kong ipasabot. Tagdugay na mopauli ang atong anak kon Sabado sa gabii. Wa ka lang makamatikod ani kay tua ka man sa madyongan.”
“Sagdi lang kay pakigsultihan ko si Mona.”
Tuod man, gipakigsultihan ni Rito si Mona.
“Dako na man ko, Pa. nagtinarong man sab ko sa akong pag-eskwela.”
“Ang ako ba, basig matental ka sa pagbinuang. May boyfriend ka na ba? Basig nakig-date ka maong tagdugay kang mopauli kon Sabado!”
“W-wa, Pa, uy!”
Mituo si Rito sa gisulti sa anak labi na kay wa sab siya makamatikod nga may mamisita kang Mona sa ila. Busa wan a siya magtagad sa tagdugay nga pagpauli niini.
Usa ka Dominggo, nahutdan og puhunan si Rito dihang miduwa na sab siyag madyong.
Gitawag niya si Paul, ang anak ulitawo ni Manuel nga nagtungha sab sa kolehiyo.
“Adtoa si Nang Jenny nimo, Paul, pangayog kuwarta kay nahutdan ko.”
Human ikasulti ang kantidad nga gusting pangayuon ni Rito, nagdaling mibiya si Paul sa madyongan. Kon mahutdan og puhunan si Rito, si Paul gyud ang iyang suguon sa pagpangayog kuwarta kang Jenny.
Ingon niini ang dagan sa kinabuhi ni Rito. Di sab siya matawag nga naungo sa madyong kay moduwa man lang siya niini kon way trabaho. Gawas pa, usa lang kini niya ka lingaw-lingaw. Di siya moinom ug manigarilyo.
“Kaguwapo anang imong Paul, Manuel, apan way trato!”
“Wa gud tawon. May’g nagsunod-sunod si Manuel sa iyang anak!”
“Di man sab dautan kon may trato na kanang akong anak. Ulitawo na man.”
Nagpaminaw lang si Rito sa gipanagsultihan ni Manuel ug sa kauban nilang kaduwa sa madyong usa ka buntag sa Dominggo. Unya miduol si Celina, asawa ni Manuel.
“Unsa man kahay nahitabo kang Paul, Manuel? Wa man mopauli kagabii kay sa pagsusi ko sa iyang kwarto karon, wa man siya. Morag wa man matandog ang iyang unlan ug habol, timailhan nga wa siya natulog sa ato.”
“Uy, hain man kaha kadtong bataa, Celina? Wa sab ko kadiparal nga nipauli siya kagabii.”
“Unsaon nga madyong ra man ang nasulod sa imong ulo!”
Igo lang gisundan ni Rito sa pagtan-aw si Celina nga nagyawyaw nga mibiya sa madyongan. Unya nahiabot si Jenny. Naghilak kini.
“Sus, Rito, wan a mopauli sa ato si Mona! Nabasa ko ang iyang suwat nga gibilin sa iyang kuwarto. Mikuyog siya kang Paul. Nagtaban sila!” puwerteng danguyngoy ni Jenny.
Way tingog nga nagtinan-away sila si Rito ug Manuel. Kalit silang nawad-an og kadasig sa pagpadayon pagduwa og madyong.
Monday, November 10, 2008
How Much? (Pila?)
0.01– one centavo – usa ka sintabos
0.50 – fifty centavos – kalim'an ka sintabos; singkwenta sintabos
1.00 – one peso – (usa ka ) pisos; piso
2.00 – two pesos – duha ka pisos; dos pisos
3.00 - three pesos – tulo ka pisos; tres pisos
4.00 – four pesos – upat ka pisos; kwatro pisos
5.00 – five pesos – lima ka pisos; singko pisos
10.00 – ten pesos – napulo ka pisos; dyes pisos
20.00 – twenty pesos – kawhaan ka pisos; baynte pisos
30.00 -thirty pesos – katloan ka pisos; traynta pisos
100.00 – one hundred pesos – usa ka gatus ka pisos
500.00 – five hunded pesos – lima ka gatus ka pisos; kinyentos pisos
1,000.00 – one thousand pesos – usa ka libo ka pisos
Notice:
Above is a cebuano translation of the specific amount of money. One can observe that some borrowed Spanish words are still widely used for a quick answer and for brevity.
Ex. How much is that? - Pila kana?
The usual and promt answer if the price is Fifty pesos is not Kalim'an ka pisos but “Singkwenta pisos”. Or, if it is, say, P138.00, the quick response is not Usa ka gatus katloa'g walo ka pisos, but Syento traynta'y otso pisos.
Monetary Terms (Panalapi)
money – salapi; kwarta
money changer – manunukli; tig-ilis og kwarta
money lender – tigpahulam og salapi; tigpatanto
money exchange – pamaylo'g salapi
money order – hiro postal
paper money – kwartang papel
silver money – salaping plata
fond of money – makisapi
plenty of money – daghan og sapi; sapian
earnest money – patinga
grease money, hush money; bribe money – hiphip
money change – sukli
keep the change – hipusa ang sukli; imo na ang sukli
give the change – ambi ang sukli; ihatag ang sukli
money in coins – sensilyo
money box – alkansiya; kahon kun sudlanan sa kwarta
money bag – puyo sa salapi; puntil sa salapi
look for money – pangita'g kwarta
have you any money? - may kwarta ka ba?; duna ka ba'y kwarta
I haven't any money at all – wala gyud ako'y bisan unsa'ng kwarta; wala musa; wa yamo
give them one peso apiece – apura sila'g pisos; tagai'g pisos ang matag usa
Sunday, November 9, 2008
Time Relation
today - karong adlawa
tonight - karong gabii; karong gabhiona; niining gabii; niining gabhiona; kining gabii; kining gabhiona
tomorrow - ugma; ugmang adlawa
tomorrow morning - ugma sa buntag
tomorrow noon - ugma sa udto
tomorrow afternoon - ugma sa hapon
tomorrow night or evening - ugma sa gabii
day after tomorrow - sa sunod adlaw; adlaw sunod ugma
yesterday - gahapon; kagahapon
yesterday morning - gahapon sa buntag; kagahapon sa buntag
yesterday noon - gahapon sa udto; kagahapon sa udto
yesterday night or evening - gahapon sa gabi; kagahapon sa gabii
day before yesterday - niadtong usa ka adlaw; sa miaging adlaw; sa adlaw'ng una kagahapon
yesternight - same as yesterday night
yesteryears - sa nangaging mga katuigan
day- adlaw
night - gabii
day and night - adlaw ug gabii
the whole day - tibuok adlaw
the whole night - tibuok gabii
everyday (daily) - adlaw-adlaw; matag adlaw; kada adlaw
day after day - adlaw-adlaw; matag adlaw
from day to day - adlaw-adlaw; matag adlaw; tanang adlaw; sa kanunay; sa wala'y puas
by day - sa adlaw; maadlaw
every other day - matag duha ka adlaw
on the following day - sa sunod adlaw
one of these days - usa niining mga adlawa
some day - sa ubang adlaw
some other day - ugma damlag; sa ubang adlaw
some other days - sa kapulihay
daybreak (dawn) - kaadlawon; kadlawon; banag-banag
daylight - hayag; kahayag sa adlaw
in broad daylight - sa adlaw'ng dako
daytime - adlaw; panahon sa adlaw
in the daytime - sa adlaw; maadlaw
the day before - sa bisperas; sa nag-unang adlaw
to this day - hangtod ning adlawa; hangtod karong adlawa
the day will come - moabut ang adlaw
daydream - rawraw; dawdaw; dagaw; handuraw
every night (nightly) - kada gabii; matag gabii
night after night - kada gabii; matag gabii
night by night - kada gabii; matag gabii
night before last - niadtong usa ka gabii; sa miaging gabii; duha na ka gabii karon
at night - sa gabii
night time - kagabhion
early in the night - sayo sa gabii; sa bag-ong gabii
midnight - tungang gabii
chilly night - gabiing makamig; gabiing matun'og; gabiing matugnaw
night dew - yamog sa gabii; umog sa gabii
nightmare - urum; damag; makalilisang nga damgo
nightfall (sunset; twilight) - pagsalup sa adlaw; salumsum; pag'abot sa gabii
now - karon
right now - karon dayon
later - unya; unya na; ulahi; awahi; nalangan; naiwit
early - sayo
every morning - kada buntag
every afternoon - kada hapon
one day - usa ka adlaw
one week - usa ka semana
one month - usa ka bulan
one year - usa ka tuig
next day - sa sunod adlaw
next week - sa sunod semana
next month - sa sunod bulan
next year - sa sunod tuig
next Sunday - sa sunod Dominggo
last Sunday -sa miaging Dominggo
last week - sa miaging semana
last month - sa miaging bulan
last year - sa miaging tuig
What time is it now?
Unsang orasa na karon?
(It is now eleven o'clock)
(Alas onse na karon)
What time will you come?
Unsang orasa ka moanhi?
(In the afternoon, before five.)
(Sa hapon, sa dili pa mag alas singko.)
What time will you arrive?
Unsang orasa ka moabot?
(Exactly at 4:30 pm.)
(Eksakto alas kwatro y medya sa hapon.)
What time shall I see you?
Unsang orasa ako makigkita nimo?
Unsang orasa ako makigkita kanimo?
(As soon as I arrive.)
(Sa pag-abot nako.)
tonight - karong gabii; karong gabhiona; niining gabii; niining gabhiona; kining gabii; kining gabhiona
tomorrow - ugma; ugmang adlawa
tomorrow morning - ugma sa buntag
tomorrow noon - ugma sa udto
tomorrow afternoon - ugma sa hapon
tomorrow night or evening - ugma sa gabii
day after tomorrow - sa sunod adlaw; adlaw sunod ugma
yesterday - gahapon; kagahapon
yesterday morning - gahapon sa buntag; kagahapon sa buntag
yesterday noon - gahapon sa udto; kagahapon sa udto
yesterday night or evening - gahapon sa gabi; kagahapon sa gabii
day before yesterday - niadtong usa ka adlaw; sa miaging adlaw; sa adlaw'ng una kagahapon
yesternight - same as yesterday night
yesteryears - sa nangaging mga katuigan
day- adlaw
night - gabii
day and night - adlaw ug gabii
the whole day - tibuok adlaw
the whole night - tibuok gabii
everyday (daily) - adlaw-adlaw; matag adlaw; kada adlaw
day after day - adlaw-adlaw; matag adlaw
from day to day - adlaw-adlaw; matag adlaw; tanang adlaw; sa kanunay; sa wala'y puas
by day - sa adlaw; maadlaw
every other day - matag duha ka adlaw
on the following day - sa sunod adlaw
one of these days - usa niining mga adlawa
some day - sa ubang adlaw
some other day - ugma damlag; sa ubang adlaw
some other days - sa kapulihay
daybreak (dawn) - kaadlawon; kadlawon; banag-banag
daylight - hayag; kahayag sa adlaw
in broad daylight - sa adlaw'ng dako
daytime - adlaw; panahon sa adlaw
in the daytime - sa adlaw; maadlaw
the day before - sa bisperas; sa nag-unang adlaw
to this day - hangtod ning adlawa; hangtod karong adlawa
the day will come - moabut ang adlaw
daydream - rawraw; dawdaw; dagaw; handuraw
every night (nightly) - kada gabii; matag gabii
night after night - kada gabii; matag gabii
night by night - kada gabii; matag gabii
night before last - niadtong usa ka gabii; sa miaging gabii; duha na ka gabii karon
at night - sa gabii
night time - kagabhion
early in the night - sayo sa gabii; sa bag-ong gabii
midnight - tungang gabii
chilly night - gabiing makamig; gabiing matun'og; gabiing matugnaw
night dew - yamog sa gabii; umog sa gabii
nightmare - urum; damag; makalilisang nga damgo
nightfall (sunset; twilight) - pagsalup sa adlaw; salumsum; pag'abot sa gabii
now - karon
right now - karon dayon
later - unya; unya na; ulahi; awahi; nalangan; naiwit
early - sayo
every morning - kada buntag
every afternoon - kada hapon
one day - usa ka adlaw
one week - usa ka semana
one month - usa ka bulan
one year - usa ka tuig
next day - sa sunod adlaw
next week - sa sunod semana
next month - sa sunod bulan
next year - sa sunod tuig
next Sunday - sa sunod Dominggo
last Sunday -sa miaging Dominggo
last week - sa miaging semana
last month - sa miaging bulan
last year - sa miaging tuig
What time is it now?
Unsang orasa na karon?
(It is now eleven o'clock)
(Alas onse na karon)
What time will you come?
Unsang orasa ka moanhi?
(In the afternoon, before five.)
(Sa hapon, sa dili pa mag alas singko.)
What time will you arrive?
Unsang orasa ka moabot?
(Exactly at 4:30 pm.)
(Eksakto alas kwatro y medya sa hapon.)
What time shall I see you?
Unsang orasa ako makigkita nimo?
Unsang orasa ako makigkita kanimo?
(As soon as I arrive.)
(Sa pag-abot nako.)
Tuesday, November 4, 2008
English- Cebuano Vocabulary (A)
A
Aback, adv. Paingon sa likod.
Abandon, v. biya; biyaan; bulag.
Abandoned, adj. Biniyaan; binulagan; tinalikdan; sinalikway.
Abase, v. paubos; paus-os; pakubus.
Abate, v. kubus; kunhod; kipus; kiyos.
Abattoir, n. (slaughterhouse) balay-ihawan.
Abbeviation, n. pagmubo; pagkibol; pagpugdol; pagpalaktod; pagpalakbit.
Abduct, v. taban; dagit; sakmit.
Abduction, n. pagtaban; pagdagit; pagsakmit.
Aberration, n. pagsaag; pagsalaag; paghisaag; paghisalaag; pagtipas.
abeyance, n. paghulat.
abhor, v. dumut; tamay; yubit.
abhorrence, n. pagdumut; kasilag; kaligutgut; kalagot; kapungot.
abide, v. pagpuyo; pagpahiuyon; pagpatuman.
ability, n. katakus; kabatid; kaigmat.
abject, adj. alaot; makalolooy; talamayon.
ablaze, adv. & adj. nasunog; nagasilab; nagasilaob; nagsiga; nagadilaab.
able, adj. takus; sarang; makahimo; makamao; mahibalo; may kalaki.
ablution, n. panghugas; panghunaw.
abnormal, adj. lahi sa naandan.
aboard, adv. sulud sa sakayan.
abode, n. balay; puy'anan; puloy'anan; pinuy'anan.
abolish, v. paghanaw; pagwagtang; pagpanas; pagpapas; pala; papha.
abominable, adj. makapasilag; makapaluud; mangilgig; mangil'ad.
aborigines, n. mga karaang molupyo; lumad; mga gigikanan; mga gikaliwatan.
abortion, n. ahat nga paghimugso; pagkuha sa bata gikan sa tiyan.
abound, v. dagsang; buhong; daghan; tugub.
abrasion, n. gasgas; pangus; pilas; gadlas.
abreast, adv. & adj. nag'abay; nagtupad; nagbuyon.
abroad, adv. sa laing dapit; gawas sa nasod.
abrupt, adj. hinanali; kalit; daklit; hinayak.
abscess, n. kabahong; hubag.
abscond, v. paglayas; lagyo; lagiw; kagyo; kagiw.
absent, adj. wala motambong; wala motungha.
Absolute, adj. Hingpit; bug-os; wala'y utlanan; lubus; lunsay
absolve, v. pagpasaylo; pagbuhi
absorb, v. suyup; supsup; yupyup
abstain, v. magdumili; magpugong; magpuasa
abstract, adj. Sa hunahuna lamang; sa pangagpas
absurd, adj. Makapatawa; binuang; kinuwanggol; tinagaw; walay hinungdan; binurong; walay pasikaranan; dili katoohan
abstruse, adj. Malisud sabton; tulukibon
abundant, adj. Daghan; buhong; abunda; hupong; puno; tugub
abuse, v. magpalabi-labi; magpahimulos; patuyang; pag'gamit sa dili minaayo; pasagad; pag-abuso
abyss, n. kinailadman; lawom nga gahong; kahiladman; bung'aw; sulad
academy, n. tunghaan; tulunghaan; eskuylahan
accede, v. sugot; uyon; tando; tugot
accelerate, v. magpakusog; magpatulin; magpahaguros
accent, n. tulbok; litok; asento; bundak sa tingog
accept, v. dawat; uyon
accessible, adj. Mahimong adtoon; duolon o sudlon
accessory, n. dugang kagamitan; sangkap; konseho.
Accident, n. katalagman; disgrasya
accidental, adj. Dili tinuyo; wala damha
acclaim, v. dayag; sangyaw
accommodate, v. pahimutang; pahiluna; paghatag og lugar
Common Expressions (Dayag o naandan nga Linitokan)
Really. -Lagi
Bitaw
2) Really? - Diay?
Tinuod Ba?
3) Is that so? - Diay ba?
Mao ba?
4) Heaven forbid! -Simbako!
God forbid! - Simbako!
5) Heaven prevail – Hinaut unta!
God prevail – Hinaut unta!
6) God willing. - Kon buut sa Dios.
7) God permitting. - Kon itugot sa Dios.
Puhon.
8) As you like it. - Ikaw ang masunod.
Sa imong gusto.
9) It's up to you – Ikaw ang bahala.
10) It's up to Dame Luck. - Bahala na.
11) I'll take care of it. - Ako'y bahala.
12) I'll take care of the situation. - Ako'y bahala.
13) Happen what may – Bisan unsa'y mahitabo.
14) Do not lose hope. - Ayaw'g pakawala sa paglaum.
Ayaw wad-a ang paglaum.
15) What you may call it. - Kuan.
16) I am wondering, why? - Ako nahibulong, ngano?
Ako natingala, ngano? Nakatuaw ako, ngano?
17) I am hesitating. - Nagduha-duha ako.
Nagpanuko ako.
18)Never mind. - Sige na lang.
Ayaw'g huna-huna-a.
Wa'y sapayan.
19) It's all baloney. - Pulus binuang.
20) How beautiful is the morning! - Katahom sa kabuntagon!
21) Wow, how nice! - Ayay, kaayo!
Ayay, kamaayo ba!
22) Wow, how beautiful! - Ayay, katahom!
Ayay, kagwapa!
Ayay, pagkaanindot!
23) Wow, how sweet! - Ayay, pagkatam-is!
Ayay, pagkatam-is ba!
24) What a good time we had! - Nalingaw kita, da!
Monday, November 3, 2008
Everyday Expression (Adlaw-adlaw nga Linitokan)
Good day. - Maayong adlaw
Good morning. - Maayong buntag
Good noon. -Maayong udto
Good afternoon. - Maayong hapon
Good evening. - Maayong gabii
Good night. - Maayong gabii
Thank you. - Salamat
Thank you very much. - Daghan kaayong salamat
You are welcome. - Wala'y sapayan.
Don't mention it. - Wala'y sapayan.
Please. - Palihug
Come in! - Dayon!
Welcome! - Maayong pag-abot!
How are you? - Komusta ka?
Fine. Thank you. - Maayo. Salamat.
Very well. Thank you. - Maayo kaayo. Salamat.
Excuse me. - Tabi; Manabi.
I am sorry. - Gikasubo ko; Pasayloa ko
Good bye! - Adiyos!
At once. - Karon dayon.
Later on. - Taud-taod
By and by. - Unya na.
What else? - Unsa pa?
Who else? - Kinsa pa?
Where else? - Asa pa?; Hain pa?
Good morning. - Maayong buntag
Good noon. -Maayong udto
Good afternoon. - Maayong hapon
Good evening. - Maayong gabii
Good night. - Maayong gabii
Thank you. - Salamat
Thank you very much. - Daghan kaayong salamat
You are welcome. - Wala'y sapayan.
Don't mention it. - Wala'y sapayan.
Please. - Palihug
Come in! - Dayon!
Welcome! - Maayong pag-abot!
How are you? - Komusta ka?
Fine. Thank you. - Maayo. Salamat.
Very well. Thank you. - Maayo kaayo. Salamat.
Excuse me. - Tabi; Manabi.
I am sorry. - Gikasubo ko; Pasayloa ko
Good bye! - Adiyos!
At once. - Karon dayon.
Later on. - Taud-taod
By and by. - Unya na.
What else? - Unsa pa?
Who else? - Kinsa pa?
Where else? - Asa pa?; Hain pa?
Saturday, November 1, 2008
Cardinal Numbers
0 (zero) sero; wala
1 (one) usa; uno
2 (two) duha; dos
3 (three) tulo; tres
4 ( four) upat; kwatro
5 (five) lima; singko
6 (six) unom; sais
7 (seven) pito; siyete
8 (eight) walo; otso
9 (nine) siyam; nwebe; nuybe; nuebe
10 (ten) napulo; dyes
11 (eleven) napulo'g usa; onse
12 (twelve) napulo'g duha; dose
13 (thirteen) napulo'g tulo; trese
14 (fourteen) napulo'g upat; katorse
15 (fifteen) napulo'g lima; kinse
16 (sixteen) napulo'g unom; disesais
17 (seventeen) napulo'g pito; disesyete
18 (eighteen) napulo'g walo; disiotso
19 (nineteen) napulo'g siyam; disenuybe
20 (twenty) kawhaan; kaluhaan; baynte; bayente
22 (twenty two) kawhaa'g duha; baynte dos
30 (thirty) katloan; trayente; traynta
33 (thirty three) katloa'g tulo; traynta'y tres
40 (forty) kap'atan; kwarenta; kuwarenta
44 (forty four) kap'ata'g upat; kwarenta'y kwatro
50 (fifty) kalim'an; singkwenta
55 (fifty five) kalim'ag lima; kwarenta'y singko
60 (sixty) kan'uman; saysenta
66 (sixty six) kan'uma'g unom; saysenta'y sais
70 (seventy) kapitoan; setenta
77 (seventy seven) kapitoa'g pito; setenta'y syete
80 (eighty) kawalohan; otsenta
88 (eighty eight) kawaloha'g walo; otsenta'y otso
90 (ninety) kasiyaman; nobenta
99 (ninety nine) kasiyama'g siyam; nobenta'y nuybe
100 ( one hundred) usa ka gatos; usa ka gatus; siyento; syento
105 ( one hundred five) usa ka gatus ug lima; syento singko
110 (one hundred ten) usa ka gatus ug napulo; syento dyes
115 (one hundred fifteen) usa ka gatus napulo'g lima; syento kinse
120 (one hundred twenty) usa ka gatus ug kawhaan; syento baynte
122 (one hundred twenty two) usa ka gatus kawhaa'g duha; syento baynte dos
130 (one hundred thirty) usa ka gatus katloan; syento traynta
133 (one hundred thirty three) usa ka gatus katloa'g tulo; syento traynta'y tres
140 (one hundred forty) usa ka gatus ug kap-atan; syento kwarenta
144 (one hundred forty four) usa ka gatus kap'ata'g upat; syento kwarenta'y kwatro
150 (one hundred fifty) usa ka gatus ug klim'an; syento singkwenta
160 (one hundred sixty) usa ka gatus kan'man; syento saysenta
170 (one hundred seventy) usa ka gatus kapitoan; syento setenta
180 (one hundred eighty) usa ka gatus kawalohan; syento otsenta
190 (one hundred ninety) usa ka gatus kasiyaman; syneto nobenta
200 (two hundred) duha ka gatus; dos syentos
250 (two hundred fifty) duha ka gatus ug kalim'an; dos syentos singkwenta
300 (three hundred) tulo ka gatus; tres syentos
333 (three hundred thirty three) tulo ka gatus katloa'g tulo; tre syentos traynta'y tres
400 (four hundred) upat ka gatus; kwatro syentos
444 (four hundred forty four) upat ka gatus kap'ata'g upat, kwatro syentos kwarenta'y kwatro
500 (five hundred) lima ka gatus; kinyentos
600 (six hundred) unom ka gatus; sais syentos
700 (seven hundred) pito ka gatus; syete syentos
800 (eight hundred) walo ka gatus; otso syentos
900 (nine hundred) siyam ka gatus; nwebe syentos
1,000 (one thousand) usa ka libo; mil
1,111 (one thousand one hundred eleven) usa ka libo ug usa ka gatus napulo'g usa; mil syento onse
5,000 (five thousand) lima ka libo; singko mil
10,000 (ten thousand) napulo ka libo; dyes mil
100,000 (one hundred thousand) usa ka gatus ka libo
100,500 (one hundred thousand five hundred) usa ka gatus ka libo ug lima ka gatus
888,888 (eight hundred eighty eight thousand eight hundred eighty eight) walo ka gatus kawaloa'g walo ka libo ug walo ka gatus kawaloa'g walo; otso syentos otsenta'y otso mil otso syentos otsenta'y otso
1,000,000 (one million) usa ka milyon
1 (one) usa; uno
2 (two) duha; dos
3 (three) tulo; tres
4 ( four) upat; kwatro
5 (five) lima; singko
6 (six) unom; sais
7 (seven) pito; siyete
8 (eight) walo; otso
9 (nine) siyam; nwebe; nuybe; nuebe
10 (ten) napulo; dyes
11 (eleven) napulo'g usa; onse
12 (twelve) napulo'g duha; dose
13 (thirteen) napulo'g tulo; trese
14 (fourteen) napulo'g upat; katorse
15 (fifteen) napulo'g lima; kinse
16 (sixteen) napulo'g unom; disesais
17 (seventeen) napulo'g pito; disesyete
18 (eighteen) napulo'g walo; disiotso
19 (nineteen) napulo'g siyam; disenuybe
20 (twenty) kawhaan; kaluhaan; baynte; bayente
22 (twenty two) kawhaa'g duha; baynte dos
30 (thirty) katloan; trayente; traynta
33 (thirty three) katloa'g tulo; traynta'y tres
40 (forty) kap'atan; kwarenta; kuwarenta
44 (forty four) kap'ata'g upat; kwarenta'y kwatro
50 (fifty) kalim'an; singkwenta
55 (fifty five) kalim'ag lima; kwarenta'y singko
60 (sixty) kan'uman; saysenta
66 (sixty six) kan'uma'g unom; saysenta'y sais
70 (seventy) kapitoan; setenta
77 (seventy seven) kapitoa'g pito; setenta'y syete
80 (eighty) kawalohan; otsenta
88 (eighty eight) kawaloha'g walo; otsenta'y otso
90 (ninety) kasiyaman; nobenta
99 (ninety nine) kasiyama'g siyam; nobenta'y nuybe
100 ( one hundred) usa ka gatos; usa ka gatus; siyento; syento
105 ( one hundred five) usa ka gatus ug lima; syento singko
110 (one hundred ten) usa ka gatus ug napulo; syento dyes
115 (one hundred fifteen) usa ka gatus napulo'g lima; syento kinse
120 (one hundred twenty) usa ka gatus ug kawhaan; syento baynte
122 (one hundred twenty two) usa ka gatus kawhaa'g duha; syento baynte dos
130 (one hundred thirty) usa ka gatus katloan; syento traynta
133 (one hundred thirty three) usa ka gatus katloa'g tulo; syento traynta'y tres
140 (one hundred forty) usa ka gatus ug kap-atan; syento kwarenta
144 (one hundred forty four) usa ka gatus kap'ata'g upat; syento kwarenta'y kwatro
150 (one hundred fifty) usa ka gatus ug klim'an; syento singkwenta
160 (one hundred sixty) usa ka gatus kan'man; syento saysenta
170 (one hundred seventy) usa ka gatus kapitoan; syento setenta
180 (one hundred eighty) usa ka gatus kawalohan; syento otsenta
190 (one hundred ninety) usa ka gatus kasiyaman; syneto nobenta
200 (two hundred) duha ka gatus; dos syentos
250 (two hundred fifty) duha ka gatus ug kalim'an; dos syentos singkwenta
300 (three hundred) tulo ka gatus; tres syentos
333 (three hundred thirty three) tulo ka gatus katloa'g tulo; tre syentos traynta'y tres
400 (four hundred) upat ka gatus; kwatro syentos
444 (four hundred forty four) upat ka gatus kap'ata'g upat, kwatro syentos kwarenta'y kwatro
500 (five hundred) lima ka gatus; kinyentos
600 (six hundred) unom ka gatus; sais syentos
700 (seven hundred) pito ka gatus; syete syentos
800 (eight hundred) walo ka gatus; otso syentos
900 (nine hundred) siyam ka gatus; nwebe syentos
1,000 (one thousand) usa ka libo; mil
1,111 (one thousand one hundred eleven) usa ka libo ug usa ka gatus napulo'g usa; mil syento onse
5,000 (five thousand) lima ka libo; singko mil
10,000 (ten thousand) napulo ka libo; dyes mil
100,000 (one hundred thousand) usa ka gatus ka libo
100,500 (one hundred thousand five hundred) usa ka gatus ka libo ug lima ka gatus
888,888 (eight hundred eighty eight thousand eight hundred eighty eight) walo ka gatus kawaloa'g walo ka libo ug walo ka gatus kawaloa'g walo; otso syentos otsenta'y otso mil otso syentos otsenta'y otso
1,000,000 (one million) usa ka milyon
Subscribe to:
Posts (Atom)