Batan-on Ang Uyab ni Manay Iska

Bartolome Man. Panilagao
Lacaron, San Fernando, Cebu

Sukad lang nga kanunay mamisita si Bador sa pinuy-anan ni manay iska, adlaw-adlaw na nga ang babaye makit-ang maligo sa sapa. Kinsa man goy magdahom nga sa kataas na karon sa panuigon no Manay Iska makhunahuna pa si Bador nga siya pangulitawhan.
Manghod ra kayo ni Manay Iska si bador. Ambot unsa poy naibgan ni Bador sa maas nga hilabihan na mang pagpanguyos sa nawong niini.
“Wa ko magsapayan, Iska, sa gintng sa atong panuigon. Mas importante nga sa panahon nga Makita ko ikaw nga mao rang usa nga maligo sa sapa, abuton ako og di tiaw nga kaibog.” Kausa niingon si Bador.
“Tinuod ka, Bador? Pag-syur uy!” ni Manay Iska nga giganahan nga naminaw sa mga bulatik sa batan-ong ulitawo.
Ang aso di gyud makumkom. Nahibaw-an ni Ulang nga mao diay nga kanunay wwa sa ilang balay si Nanay Iska niya kay nakigtagbo kang Bador sa sapa diin kini maligo nga mao rang usa atol sa udtong tutok.
“Di ka hilasan, Nay Iska, nga sa kadugay na nimong nabiyuda nakigpanarato ka pa ni Bador?” ni Ulang nga gihilasan sa iyang inahan nga ang nawong uga pa sa luy-a.
Nanbod si Ulang sa ilang binuhi nga mga manok usa ka buntag.
Wala motingog si Manay Iska.
“Uga pa god ka sa unas, nga bisan pug-on wa na gyuy duga nga moumog,” insultong mga pulong ni Ulang.
Igo lang mipakiwi sa iyang baba si Manay Iska.
Ang relasyon nilang Bador ug Manay Iska nahimong sumsoman sa mga tabian sa ilang balangay sa Kalapayan. Gisakitan niini si Ulang nga maghunahuna sa iyang inahan nga nakig-uyab og batan-on.
“Alang-alang, Ulang… kon kining akong binuhi pakan-on ko lag tahop sama sa imong mga manok nga gigalam,” ni Manay Iska nga gibati na gyud og di tiaw nga kapikal sa iyang anak nga dalaga nga siya (Iska) mao ray gibantayan.
“Mauwaw na man god kog mayo, Nay Iska… sa mga tsismis sa atong mga silingan, nga ikaw ra ang gisumsoman!” gidaygan ni Ulang ang inahan sa iyang gibati.
Apan alang kang Manay Iska maliso pay buko sa kawayan aron pugngan ang panag-uyab nilang Bador. Wa niya hitagamtami ang kaluhag nga iyang naagian sa buhi pa si anhing Manong Goryo, iyang bana. Lahi gyud si Bador nga maoy nakapaluhag sa iyang kagana sa gugma. Di na god siya hapit makatulog kon mahinumdom sa paghapuhap ni Bador sa iyang pus-on.
Buntag kadto nga sayo. Gipangurok ni Ulang ang iyang binuhi nga mga manok aron saburan og tahop ug mais. Ang iyang sunoy nga ugis wa niya makita. Nahibulong siya nga hasta sab kadtong iyang himungaan nga guwang na kaayo wa motunga sa iyang pagkurok.
Gipangulbaan si Ulang. Basin kini gibitk sa ilang silingan nga kawatan.
Sa tulo ka adlaw nga pagpanabod ni Ulang iya gyud nga gipaliraw ang iyang mga mata aron sutaon kon mitungha nab a ang iyang sunoy ug himungaan. Apan kabawo lamang ang naiya kay wan a gyud miya sila igkita.
Unya usa ka udtong tutok nanglisngaw ang kainit sa adlaw. Diriyot molugwaaa ang kalimutaw ni Ulang dihang iyang nasiklapan ang ilang sunoy nga ugis nga nagsige og birig sa ilang himungaan. Wa siya makasabot sa iyang kaugalingon. Daw dihay misteryo nga naglimin sa iyang kaisipan. Nahinumdom siya kang Nanay Iska niya, nga bisan sa katiguwang na niini sa panuigon, aduna gihapoy mobirig nga batan-on sama kang Bador.
Gibuhian ni Ulan gang halawom nga panghupaw. Nakita niya nga nagpadayon pagbirig ang ugis nga sunoy sa himungaan. Misantop sa iyang hunahuna ang iyang inahang biyuda apan mobati gihapon og di tiaw nga kalipay sa panahon nga kini gipanguyaban ni Bador.